Door Henk Roozeboom

            Jakop Ahlbom zet illusionistische en magische effecten in om op een zo letterlijk mogelijke manier gevoelens en ervaringen te verbeelden. In zijn Zwanenmeer zijn dat de gevoelens van goed en kwaad die hij in een personage laat samenkomen. We zien de prins in een ‘pas de trois’ tegelijkertijd met de witte en de zwarte zwaan dansen.

            Het Zwanenmeer vertelt de geschiedenis van de goede prinses Odette die overdag door toedoen van een tovenaar in een zwaan veranderd. ’s Nachts wordt zij even de prinses. Dat is ook het moment dat de prins haar ziet en verliefd wordt. Die liefde is wederzijds. En een huwelijk met de prins kan de betovering van Odette verbreken.

Op dag van het huwelijk verhindert de tovenaar de goede Odette op het huwelijk te verschijnen. In haar plaats stuurt hij dochter de kwade Odille, die ook nog eens als twee druppels water op Odette lijkt. Zij trouwt met de Prins. In sommige versies sterft Odette dan en in andere versies verdwijnt Odette samen met haar prins in de diepte van het meer.

            Volgens Ahlbom is het niet meer van deze tijd om dat verhaal letterlijk te vertellen. “Het mooiste element vind ik dat de witte en de zwarte zwaan altijd door dezelfde danseres worden gedanst. Dat element heb ik voor mijn Swan Lake als uitgangspunt genomen.” In zijn optiek heeft de mens het goed en het kwaad in zich.

            “De liefde overwint deze tegenstelling niet,” zegt hij. “Beide krachten hebben we in ons leven nodig.” Volgens de regisseur kan de witte zwaan alleen de liefde van de prins ontvangen als ze het donkere deel van zichzelf opgeeft. De vraag is hoeveel ze dan voor die liefde op wil geven en wat ze daarvoor terugkrijgt?

            Kiest Odette voor de liefde of voor zichzelf. Die tweestrijd zien we op het podium terug en daar komt dan ook nog eens een tovenaar bij kijken. Dat is, gezien Albom’s voorliefde voor illusionisme en goochelarij, koren op zijn molen. Hij voert ons een vervreemdende wereld binnen waarin vreemde wezen en circusacts de maat voeren.

            Maar is die wereld wel zo vervreemdend? “Nee,” antwoordt Ahlbom, “mijn grootste drijfveer is de menselijke emotie. Door gedachten en gevoelens letterlijk en figuurlijk te verbeelden, levert dat qua intentie juist hyperrealistisch beeld op. Met die stijlmiddelen kan ik letterlijk het onmogelijke laten zien.”

            Door de dansers van het internationale dansgezelschap ICK bijvoorbeeld faun- en kobold-achtige bewegingen te laten maken verbeeldt de theatermaker de werking van innerlijke, duistere, en kwade aantrekkingskrachten. Daartegenover stelt hij het goede in een, algemeen vooronderstelt, hemels wit.

            De live gespeelde soundtrack van Indie Rockband Alamo Race Track heeft de originele compositie van Tsjaikovski omgezet naar popmuziek. Op eigentijdse ritmes dansen de zwanen in een choreografie die Ahlbom samen met de dansers heeft bedacht. Een dans waarin het goede en het kwaad elkaar uiteindelijk zullen vinden in de dood.

Voorstelling: Swan Lake door: dansgezelschap ICK regie: Jakop Ahlbom, te zien: 13 okt. in: de Stadsschouwburg, informatie en reserveringen: www.stadsschouwburg-utrecht.nl