Cultuurjournalist Henk Roozeboom presenteert nieuwe theatervoorstellingen op Utrechtse podia. Dit keer over de dans- en jongerenvoorstelling 'Alleen de grootste nabijheid'.

Literatuur is leuk! Je moet wel even wat verder kijken dan je neus lang is maar dan kun je er ook wat mee. Theatermakers Bram Jansen en Ryan Djojokarso maakten de dans- en jongerenvoorstelling 'Alleen de grootste nabijheid' naar een roman van Goethe.

            Die Wahlverwandtschaften, zo heet het boek dat de Duitse schrijver in 1809 schreef. Jansen en Djojokarso hebben er een theatrale en choreografische zoektocht van gemaakt die op zoek gaat naar de achterliggende ideeën van deze roman. Het is een heftig dansspektakel geworden met de nodige humor die door de Belgische jeugd, waar de voorstelling toerde, goed is ontvangen.

            In het kort komt het verhaal er simpelweg op neer dat een stel, Charlotte en Eduard, een ander stel, Otto en Otille, uitnodigt om een tijdje bij hen, op het kasteel, door te brengen. Gaandeweg blijkt de helft van het ene stel zich aangetrokken te voelen tot de helft van het andere stel. De overblijvers voelen zich ook weer tot elkaar aangetrokken. Maar kunnen die stellen wel aan hun gevoel toegeven? Hun verstand twijfelt. Deze tweestrijd speelt zich in de vier hoofden van de hoofdpersonen af.

            “En dat wilde ik in eerste instantie heel puur vormgeven,” zegt choreograaf Djojokarso. “Ik vroeg de spelers elkaar te benaderen of aan te raken vanuit het gevoel dat het eerst bij ze opkomt wanneer ze iemand wel of niet mogen of verliefd zijn. Dat leverde gewone, want heel herkenbare, bewegingen op die de kern vormen van mijn choreografie. Ik heb ze verder uitgewerkt tot abstracte dansroutines.”

            “En dan is er ook nog de tekst van Goethes roman,” zegt Jansen, “Hij is een van de belangrijkste schrijvers binnen de Europese geschiedenis. Schrijvers als hij mogen, samen met de Nederlandse grootheden, niet vergeten worden.” Jansen is boos op NRC/Next-columnist Christiaan Weijts die de romans van de groten uit onze rijke Nederlandse literaire geschiedenis van de verplichte schoolliteratuurlijsten wil schrappen.

            Omdat die romans scholieren zouden meeslepen ‘langs verstofte monumenten, vergeelde murmelaars van vroeger die in muffe kamertjes hun belegen aftrekfantasietjes neerpenden.’ Met deze oubollig klinkende volzin lijkt Weijts te willen aantonen dat die romans ‘saai en somber’ zijn.

            Maar waarom gebruikt hij woorden als ‘vergeelde murmelaars in muffe kamertjes’ en hoezo ‘belegen aftrekfantasietjes’? Wat zeggen die woorden over Weijts? Je hoeft er maar even bij stil te staan en een paar vragen bij de tekst te stellen of er opent zich een nieuwe wereld die de fantasie prikkelt. Het maakt die ogenschijnlijk ouderwets literair getinte zin er alleen maar leuker op.

            En dat is precies hoe ze in 'Alleen de grootste nabijheid' ook met het boek van Goethe aan de slag zijn gegaan. Acht spelers pluizen, in groepjes van twee, de strijd tussen gevoel en verstand van de hoofdpersonen uit. Ieder tweetal vertegenwoordigt een romanpersonage. Ze ontdekken diepere bedoelingen en achterliggende emoties. Dat levert humoristische en waardevolle ideeën op, maar ook nog eens dansbare.

            In het dansspektakel zie je al die vragen rond gevoel, verstand, overspel, jaloezie, aantrekkingskracht en liefde allemaal samenkomen in pure, heftige duetten en groepsdansen. De dansers zwepen elkaar op en blazen de roman uit 1809 nieuw leven in. Literatuur leeft. Maar het doorgeven daarvan is een kunst.

Voorstelling: Alleen de grootste nabijheid, door: DOX en fABULEUS, regie: Bram Jansen, choreografie: Ryan Djojokarso, te zien in: theater Kikker, dd: 9 feb., kaarten en informatie: www.theaterkikker.nl