De leden van Utrecht Klimaatneutraal 2030 pleiten voor windmolens en zonnepanelen in Riinenburg, de gemeente beslist daar donderdag over.

Al vele jaren is een groep burgers bezig om grootschalige duurzame energie van de grond te krijgen in de Utrechtse polders Rijnenburg en Reijerscop. Dit doen zij omdat ze vanwege klimaatverandering af willen van energieopwekking waarbij veel CO2 vrij komt. Hun plan is inmiddels onderdeel van een gebiedsontwikkelplan bestaande uit woningen, zonnepanelen en windmolens. Komende donderdag 9 juli stemt de gemeenteraad van Utrecht definitief vóór of tégen dit plan. Wat heeft de gemeenteraad te kiezen?

Net als deze burgers snapt inmiddels ook de Tweede Kamer het betoog van de klimaatwetenschap dat we de CO2-uitstoot van onze energieproductie flink moeten verminderen. En ze voeren dit beleid ook uit: de eerste kolencentrale is nu gesloten, álle overige kolencentrales sluiten nog dit jaar voor 75%.

Het stapsgewijs vervangen van onze fossiele energie door duurzame energie is een gigantische klus. Om dit voor elkaar te krijgen is ons land verdeeld in energieregio’s, die allemaal een Regionale Energiestrategie moeten vaststellen hoe vanaf 2021 een bepaalde hoeveelheid duurzame energie te gaan ontwikkelen. Gemeente Utrecht maakt ook deel uit van zo’n energieregio en moet dus ook een plan maken voor ontwikkeling van grootschalige duurzame energie. 

De noodzaak voor duurzame energie is al jaren helder en ook de lokale politiek is hier steeds meer mee bezig. Toch komen projecten zoals windmolens en zonneweides maar heel moeizaam van de grond. Dit heeft veel te maken met het aantal raakvlakken en tijdsduur in dit type projecten. Al snel zijn er vele belanghebbenden en wethouders betrokken bij een ontwikkeling die vaak langer duurt dan de periode van een zittende gemeenteraad.

De slagingskans van een project is daardoor in onze gemeente zó laag, dat we afgelopen 10 jaar slechts 2% van onze energievoorziening hebben weten te verduurzamen. Nu ook biomassa volledig uit de gratie is geraakt en we nog maar 20 jaar hebben om die andere 98% aan energie te verduurzamen, wordt de druk om grote stappen te zetten alleen maar hoger. 

Tegelijkertijd is er een enorme woningnood: het open gebied rond Utrecht staat flink onder druk. Aan de politiek dus de vraag: hoe regel je duizenden huizen én grootschalige duurzame energie binnen onze gemeentegrens? Beide zijn noodzakelijk, maar hoe kies je hier tussen? Tot nu toe verliest duurzame energie steeds wanneer dit belang tegen andere belangen wordt afgewogen, vandaar ook dat we niet zoveel duurzame energie hebben. Dit uitstelgedrag is mede oorzaak dat grote stappen nu onvermijdelijk zijn : die 100% duurzame energie in 2040 is immers de ambitie van onze eigen lokale politiek.

Tot nu toe laat de gemeente lokale groepen bewoners de hete kolen uit het vuur halen als het gaat om plannen voor grootschalige ontwikkeling van duurzame energie. Maar die ontwikkeling van duurzame energie is zo langdurig en complex, dat het keer op keer vrij makkelijk is voor kleine groepen tegenstanders om een project tegen te houden. Denk bijvoorbeeld aan de windmolens op Lage Weide, die kwamen er niet. Precies daarom zit gemeente Utrecht na 10 jaar praten nog maar op 2% duurzame energie en hebben we nog 20 jaar om die andere 98% te regelen. En hoe moeilijk dit ook is voor de politiek, het blijft de enige club in onze samenleving die de verantwoording kán dragen om de grote stappen te zetten die in dit dossier nodig zijn.

Sterker nog, dit soort moeilijke besluiten is precies waarvoor we politiek hebben. En nu ligt er een plan waarin we én een paar duizend huizen bouwen, én we 20% van alle stroom van onze stad duurzaam kunnen opwekken: een typisch Hollandse middenweg. En hierna hebben we nog veel meer plannen nodig voor duizenden huizen en grootschalige duurzame energie.

Gezien hoe moeilijk het is om überhaupt een middenweg tussen wonen en duurzame energie te vormen, moet de Utrechtse politiek zich afvragen of ze wel de luxe heeft om ook dit plan net als Lage Weide weg te stemmen. In 20 jaar 98% duurzame energie regelen, dat red je niet met alleen welwillende bewoners, daar moet je knopen voor durven doorhakken.

Namens Utrecht Klimaatneutraal 2030,

Ronnie Lauxen