Door de economische aantrekkingskracht van de Utrechtse binnenstad is er veel belangstelling voor nieuwe winkelvestigingen. Ondanks sterk gestegen huurprijzen zijn er nog steeds kleine speciaalzaken die kenmerkend zijn voor de oude stad. Een ervan is de Oude Pijpenlade van Erika Elkus.

Interview door Jan Jansen 

Erika Elkus (66) heeft begin jaren tachtig initiatief genomen om de Oude Pijpenlade, een antiekwinkel sinds begin jaren zestig, met tien andere antiekhandelaren te huren. Iedere handelaar kan in een deel van de winkel spullen uitstallen. “Ik ben geboren in New York en getrouwd met een Engelsman,” vertelt ze. “Ik woonde met mijn man, hoogleraar psychologie, in Engeland.  Toen hij een aanstelling aan de universiteit kreeg zijn we 35 jaar geleden naar Utrecht verhuisd. Antiek verzamelen was mijn hobby waar ik al in Engeland druk mee bezig was. Ik vond het geweldig om antiekmarkten af te schuimen en waardevolle spullen te kopen. Engeland is de bakermat van de industriële revolutie. Veel is nog bewaard van de eerste industriële producten.”

Oude gebruiksvoorwerpen hebben allemaal een ziel. Ze zijn met veel liefde vervaardigd, veelal is het handwerk. Generaties lang hebben mensen ze gebruikt waardoor ze vele eigenaren hebben overleefd. Als er iets kapot ging dan werd het niet zo maar weggegooid maar zoveel mogelijk hersteld. Antiek vertelt veel over hoe mensen leefden en wat ze belangrijk vonden. Tegenwoordig leven we in een weggooimaatschappij. Is iets uit de mode of mankeert er iets aan dan wordt het weggegooid. Bij antieke voorwerpen is bij de functie vaak iets van versiering aangebracht om de status te vergroten ten faveure van de gebruiker.

Erika Elkus

Het inkopen van antiek gebeurt op veilingen, antiekmarkten en huisopruimingen. “Zelf vind ik het prettig om op markten te zoeken. Bij zolderopruimingen worden soms bijzondere voorwerpen gevonden zoals een paar voetbalschoenen van Coen Moulijn op een zolder bij familie van Coen Moulijn. Vaak blijkt er iets van zolder opgeruimd te worden dat bijzondere waarde heeft. We hebben in onze winkel een flinke uitstalruimte omdat we ook de kelder met de werfkelder gebruiken. Dat zie je niet als je voor de etalage staat. Alle beschikbare verkoopruimte is tot de laatste centimeter gevuld. Het is stampvol met rekken en vitrines van de elf antiekhandelaren. Onze etalage is onze reclame. We doen niet veel met onze website. Veel toevallige passanten raken geïnteresseerd door de voorgevel van ons pand en door onze  karakteristieke etalage. Zijn ze eenmaal binnen geweest dan raakt het wat ze zien zo dat ze meestal weer terugkomen. Oudere klanten, uit alle delen van het land, komen als ze een dagje uit zijn in Utrecht, weer even bij ons langs om te kijken naar onze nieuwste aanwinsten.”

Erika moest erg wennen aan de Nederlandse mentaliteit toen ze jaren tachtig in Utrecht kwam wonen. “Ik was Engelsen gewend, die zijn altijd heel vriendelijk en voorkomend in hun gedrag. Ik zag dat Nederlanders van nature een sterke handelsgeest hebben met uitgesproken opvattingen. Voor mij kwam dat in het begin hard en ongenuanceerd over. Inmiddels ben ik natuurlijk gewend. Wel een moeilijke beginperiode in Utrecht omdat ik in die tijd ook van mijn man ben gescheiden en ik de taal moest leren. Voor een buitenlander is Nederlands niet eenvoudig.”

Opvallend is het toenemend aantal  toeristen uit vele landen die Utrecht bezoeken. Zeker na de start van de Tour de France in 2015 met de fraaie tv-beelden uitgezonden in de hele wereld is de naamsbekendheid van Utrecht gegroeid. “We zaten hier vroeger net buiten het kernwinkelgebied. De Oudegracht is nu volledig daarin opgenomen. Bezoekers zien daardoor meer van de karakteristieke winkeltjes en ambachtelijke bedrijfjes die Utrecht heeft. De stad is geweldig in trek door de aangename historische sfeer met voldoende plekken om te verpozen. De grachten met de werven en de vele terrassen zijn steeds weer een verrassing voor toeristen uit het buitenland. We krijgen tegenwoordig ook veel  buitenlanders in onze winkel.”

Utrecht is als stad om te wonen erg in trek en groeit door van 345.000 tot zeker 400.000 mensen over vijftien jaar. Ook buitenlandse toeristen hebben Utrecht ontdekt. De druk op de binnenstad zal daardoor toenemen. Het is van belang dat winkels als de Oude Pijpenlade hun hoofd boven water kunnen houden in het geweld van stijgende koop- en huurprijzen. Kleinere speciaalzaken zijn karakteristiek voor de stad. Ze zijn in belangrijke mate medebepalend voor de prettige sfeer. Niemand zit te wachten op effecten zoals in Barcelona, Florence, Brugge of zelfs Amsterdam waar toeristen de overhand hebben en voorzieningen in de binnenstad niet meer op de eigen de bevolking gericht zijn.   

De Oude Pijpenlade, Oudegracht 199 is door zijn specialiteit op antiekgebied een sieraad voor het Utrechtse winkelbestand. De winkelruimte staat stampvol met antieke voorwerpen met allemaal een eigen achtergrond en verhaal. Je ziet klanten er lange tijd doorbrengen en zorgvuldig zoeken naar iets van hun gade. Vaak wordt iets als cadeau gekocht. Heel bijzonder om een antiek voorwerp met een lange geschiedenis als cadeau te schenken.