Rechtshulpverlener en activist Kees van Oosten is 80 jaar oud geworden. “Tijd om eens iets anders te gaan doen. Ik wil nog een boek schrijven. Daar ga ik eens goed voor zitten.”
   

Door Ton van den Berg 

Deze week liet Van Oosten weten dat hij niet langer juridische procedures gaat voeren namens de Utrechtse Bomenstichting, de Stichting Stop Luchtverontreiniging Utrecht (SSLU), de stichting Geluidshinder en de stichting Klimaat030. “Ik maak lopende procedures af, maar start geen nieuwe meer. Ik wil tijd nemen om over mijn ervaringen met de gemeente in de afgelopen 25 jaar te schrijven. Misschien dat daar nog iets van geleerd kan worden.”

De stichtingen worden niet opgeheven, benadrukt Van Oosten. “Misschien komen er nog mensen die het willen overnemen. Tot nu toe is dat niet gelukt, maar wie weet.”

Talloze malen stapte Van Oosten naar de gemeente als een van de stichtingen dat nodig vond. Geluidsoverlast van festivals, de luchtkwaliteit in wijken, het kappen van bomen. Meestal werd dat gevolgd door een gang naar de rechter want vrijwel nooit kreeg een van de stichtingen bij de gemeente gelijk.

Bij de rechter gebeurde dat wel zoals in 2007 toen de gemeente op het Vredenburg 24 bomen wilde kappen. “De meeste van die bomen staan er nog steeds”, zegt Van Oosten. “Daar ben ik wel trots op, ja.” En dan lachend: “Maar het was wel wat overdreven hoeveel aandacht dat kreeg toen in de media. Het ging om een ekster die daar zat te broeden. En daarom mocht er niet worden gekapt”

Utrechters wisten met name de Bomenstichting en de SSLU goed te vinden voor steun en advies. Van Oosten zocht alles uit, gaf advies en als het moest stapte hij, vaak ook op eigen kosten, naar de rechter. Fijnstof en roet in Utrecht stonden ook vaak politiek op de kaart als Van Oosten wethouders tot de orde riep over beloften inzake luchtkwaliteit als ze die niet waarmaakten.

Op het Stadskantoor was Van Oosten dan ook de luis in de pels. Ambtenaren die met hem te maken kregen zullen waarschijnlijk een zucht van verlichting slaken, denkt Van Oosten. Op zijn beurt wordt de rechtshulpverlener nog steeds iedere maand via een aflossingsregeling herinnert aan het feit dat hij jaren geleden veroordeeld werd tot het betalen van 30.000 euro aan smaad aan twee ambtenaren. “Ik had ze bij naam genoemd als degenen die er een potje van hadden gemaakt bij het berekenen van luchtkwaliteit in Utrecht. Ik zei dat zij verantwoordelijk waren voor een onbekend aantal sterfgevallen. Dat werd op zich niet aangevochten, maar ik had de ambtenaren niet mogen noemen.”

Onlangs was er weer zoiets, want Van Oosten kan het niet laten om ambtenaren persoonlijk aan te spreken. Dit keer was het in de zaak rond een Turks koffiehuis waar de afdeling Handhaving van de gemeente vermoedde dat er sprake was van illegale bingo. “Ik verzocht één van de juristen die zich uitgesloofd had de schuld van de eigenaar aan te tonen, zijn excuus aan te bieden nadat de Raad van State de gemeente twee keer (!) in het ongelijk gesteld had. Hij beklaagde zich daarover bij de chef van Juridische Zaken die mij verweet op die manier een onveilige situatie voor die arme jurist te creëren. Ik werd ontboden voor een gesprek daarover. Ik vond dat gesprek prima als ik het mocht opnemen, maar dat wilden ze niet en het gesprek kwam er niet.”

Maken van bezwaar heeft geen zin

Wat heeft Van Oosten geleerd in die 25 jaar als rechtshulpverlener? “Ik ben tot de conclusie gekomen dat melden, klagen, het indienen van zienswijzen en het maken van bezwaar bij de gemeente geen enkele zin heeft. Je bereikt er niets mee. Het kost je veel tijd en energie. Dat is mogelijk ook de bedoeling ervan, want dat houd je van de straat waar je actie zou kunnen voeren.”

En dan zegt hij cynisch: “Ja, het meest concrete resultaat van wat ik in die 25 jaar bereikt heb met het voeren van bestuursrechtelijke procedures is dat de afdeling Juridische Zaken en de afdelingen Lucht, Milieu en Handhaving meer juristen in dienst konden nemen om het straatje van de gemeente schoon te vegen.”

Als Van Oosten iets bereikte voor de burgers en ondernemers die door de gemeente werden gemangeld, was dat bij de rechtbank en de Raad van State. Daar won hij diverse keren: “Maar wel met enorme tegenwerking van de juristen van de gemeente. In mijn ogen gewetenloze juristen die met veel trucjes willen winnen, zonder er bij stil te willen staan hoe zij op die manier helpen doorgaans weerloze burgers en kleine ondernemers kapot te maken.”

Vrolijk is hij er niet van. Ambtenaren die hij heeft leren kennen als totaal niet geschikt voor hun werk kregen alleen maar hogere functies. En in het geval van de grondverkoop bij het Rachmaninoffplantsdoen door de gemeente waarbij de kopers een paar maanden later de grond doorverkochten met een winst van 1 miljoen euro, vermoedde Van Oosten ambtelijke corruptie. Hij deed aangifte maar dat is al jaren geleden en het OM, als hij ernaar vraagt, is er nog mee bezig.

“Het zijn niet alleen ambtenaren waar ik slechte ervaringen mee heb, maar ook raadsleden. In veel zaken hebben we stapels informatie aan raadsleden gestuurd over zaken die misgaan in Utrecht, maar vrijwel nooit was er een reactie. Ik twijfelde zelfs of het wel gelezen werd. Op een gegeven moment ben ik leesbevestigingen gaan vragen. Die kreeg ik niet. Kennelijk worden mijn stukken niet door raadsleden gelezen.”

De huidige gemeenteraad is volgens hem een papieren tijger. “De taak van de raad is burgemeester en wethouders te controleren, maar ze controleren niets, totaal niet. Ze hebben allemaal een eigen hobby en er is geen een die tegen zijn eigen wethouder durft in te gaan. Weet je nog toen de dualisering werd ingevoerd (2002, red), dat de gemeenteraad het dagelijks bestuur van de stad moet controleren, dat is een grote flop geworden.”

De bedoeling van die dualisering was ook dat wethouders aangetrokken konden worden met verstand van zaken, zonder politieke binding. Daarover zegt Van Oosten: “De enige wethouder die ik heb meegemaakt die wist waar hij het over had was Tymon de Weger (van 2006-2009 voor de ChristenUnie, red). Die had zelf verkeerskunde gestudeerd. Die stond ook open voor kritiek. Ik vond het jammer dat die weggewerkt werd. Dat was erg oneerlijk. Voor de rest is mijn ervaring met wethouders (en burgemeesters) dat ze geen idee hebben waar ze het over hebben en dat ze heel erg afhankelijk zijn van spiekbriefjes van hun adviseurs.”

Heel even, in 2015, dacht Van Oosten dat hij dan maar zelf de gemeenteraad in moest gaan. Hij werd lijsttrekker van de Klimaatpartij. Toen zei hij daarover: “Gevestigde politieke partijen hebben wel mooie en bevlogen programma’s over luchtkwaliteit en klimaat, maar daar komt in hun bestuurlijk handelen niets van terecht en ze gaan bovendien het debat met kritische actievoerders als de SSLU consequent uit de weg.”

Nu zegt Van Oosten: “Daar heb ik gelukkig op tijd van afgezien. Je wordt overspoeld met stukken en als hele kleine partij wordt er toch niet naar je geluisterd. Wat ik stuitend vind is dat argumenten in de gemeenteraad plaatsmaken voor politieke spelletjes en persoonlijke ambities. Zittingen bij de rechtbank en de Raad van State heb ik altijd een verademing gevonden. Daar worden je stukken wél gelezen en word je wel afgerekend op argumenten.”

En nu gaat Van Oosten dus aan het schrijven, een boek over zijn ervaringen van de afgelopen 25 jaar en als er mooie onderwerpen zijn blijft hij ook columns in Nieuws030 verzorgen. “Ja, ik word er niet jonger op, maar zo lang ik gezond ben vind ik het leuk en nuttig om te doen.”

En dan als we afscheid nemen: “Alleen als er ondernemers zijn of andere mensen die door de gemeente in de steek worden gelaten, als die bij mij aankloppen, ja dan zal ik het misschien toch niet kunnen laten voor ze op te komen…”

  

Een kleine selectie van Van Oostens Nieuws030-artikelen in de afgelopen jaren:

Van Oosten doet aangifte inzake ambtelijke corruptie (januari 2022) - kllkhier

Van Oosten over Handhaving en de 'illegale' bingo (februari 2022) - klikhier

Van Oosten daagt wethouder Van Hooijdonk uit tot debat (november 2014) - klikhier

Van Oosten over raadsleden 'die hun kop houden' (mei 2023) - klikhier

Van Oosten over participatie als fopspeen (maart 2025) - klikhier