Kees van Oosten - Ik sprak laatst een Colombiaanse advocaat. Eén van die landen waar meedogenloos wordt opgetreden tegen alles wat niet wit is, tegen inheemsen en vooral tegen activisten die kritiek durven hebben op de regering. Die worden met behulp van paramilitaire organisaties uit de weg geruimd. In 2020 werden er 65 milieuactivisten vermoord. Hij wist dat ik in Utrecht juridische hulp geef aan inwoners die het met de gemeente aan de stok hebben en vroeg mij een voorbeeld te noemen. 

Zo vertelde ik hem van de broodjeswinkel die door de burgemeester gesloten werd omdat de eigenaar had nagelaten zijn vergunning aan te passen nadat één van de drie vennoten de zaak verlaten had. Dat was wel bij de Kamer van Koophandel gemeld, maar niet bij de afdeling Vergunningen van de gemeente. De broodjeszaak bleef een jaar gesloten, want er moest een nieuwe horecavergunning aangevraagd worden en zoiets dat duurt in Utrecht al gauw een jaar. Dat komt omdat er dan uitvoerig onderzoek plaatsvindt. Of je een strafblad hebt enzo. 

Mijn Colombiaanse vriend viel stil van verbazing. Hij dacht dat zoiets alleen in Colombia of in een ander Latijns-Amerikaans land voorkwam, waar je een ambtenaar moet omkopen om niet voor iets onbenulligs bestraft te worden, maar niet in een beschaafd Europees land.

Wij krijgen zo vaak te horen dat wij in een voorbeeldige rechtsstaat leven, dat het niet in je opkomt om te denken dat je in Utrecht net zo behandeld wordt als in een corrupt land als Colombia. Soms. Dat wil zeggen als je een Turkse of Marokkaanse achtergrond hebt of als je op een andere manier niet wit bent.

Ik vertelde hem ook van de fietsenmaker die een boete kreeg van 3000 euro met de waarschuwing dat 'Handhaving' de volgende keer zijn zaak sluit. Gebruikte fietsen die hij inkoopt moet hij registreren in een opkoopregister. Sommige fietsen had hij niet geregistreerd omdat het wrakken waren die bij hem achtergelaten werden. Had hij niet geregistreerd omdat hij ze niet had gekocht en onmogelijk gestolen konden zijn. Deze fietsenmaker was natuurlijk ook niet wit.

Of wij in Nederland ook echte criminelen hebben, vroeg mij vriend. Want de broodjesverkoper en de fietsenmaker. die kon je toch onmogelijk als criminelen zien. Inderdaad, maar de meeste echte criminelen hebben in Nederland een luizenleven. Daar zijn autoriteiten bang voor, die hebben dure advocaten en daarom maken ze liever onschuldige burgers het leven zuur. Dat wil zeggen onschuldige burgers met een kleurtje. Die zijn betrekkelijk weerloos en daar je kan als handhaver flink mee scoren. Dat bedacht mijn vriend en ik denk dat hij de spijker op zijn kop sloeg. 

Maar waarom doet jullie gemeente dat, vroeg mijn Colombiaanse vriend. Goeie vraag. Ik legde hem uit dat de burgemeester verantwoordelijk is voor handhaving maar liever op reis gaat, dat het hoofd van de afdeling handhaving Engels gestudeerd heeft en niets weet van handhaving, straf- en bestuursrecht en zich daar liever niet mee bemoeit. En ik legde hem uit dat raadsleden wel op de hoogte zijn, maar de andere kant uit kijken. Dat begreep hij wel, want zo werkt dat in Colombia ook.

Of er dan geen verschil is tussen onze democratische rechtsstaat en Colombia? Eigenlijk niet, kwamen wij samen tot de conclusie. Als je tot de witte bovenlaag hoort kan je belasting ontduiken dat het een aard heeft, als je tot gekleurde onderlaag behoort word je voor de kleinste administratieve verzuimen en ook zonder dat zeer zwaar gestraft. 

Toch, bedacht ik naderhand, is er misschien wel een verschil. In Colombia kan je beter je kop houden als je kritiek hebt. Anders word je vermoord. Bij ons in Utrecht echter profileren groenlinkse politici als Melody Deldjou Fard zich door hun afkeer van racisme en discriminatie van de daken te schreeuwen. Maar, zitten ze eenmaal in de gemeenteraad, dan krijg je niet eens antwoord als je ze op concrete gevallen van racisme wijst. Bijvoorbeeld het geval van de broodjeswinkel en de fietsenmaker. * **

Tekeer gaan tegen racisme is goed voor de bühne, om politieke propaganda mee te bedrijven. Maar je eigen wethouder, de burgemeester of ambtenaren daarop aanvallen, daar maak je geen vrienden mee, daar kom je zelf niet verder mee. Of politici gedwongen worden hun kop te houden of dat ze dat vrijwillig doen, dat maakt voor de slachtoffers van racisme echter geen verschil.


* Of het Turkse koffiehuis dat gesloten werd omdat er tijdens de Ramadan bingo werd gespeeld en de collectieve vervroegde sluiting van de horeca op de Amsterdamsestraatweg.

** Melody Deldjou Fard is raadslid sinds maart 2018.