Binnendijk - Remonstrant (1): ‘Het vrije, lichte geloofje’

Dik Binnendijk – Bij de olijvenkraam van Abdul op de markt op het Vredenburgplein liet ik een knetterende vloek. Waarom ik deze krachtterm gebruikte weet ik niet meer, maar ik was een verhaal aan het vertellen. Blijkbaar was de vloek nodig om duidelijk te maken dat ik aan iets ontzettend de pest had. “Ho, ho, bij mijn kraam niet vloeken,” zei Abdul een beetje lachend. 

Daarna kreeg ik met Tarik, een gesprek over het vloeken. Hij is Abduls vaste tweede man, een aardig knul van tussen de 20 en 25 jaar. Wij praten en geinen vaak met elkaar als het bij de kraam niet te druk is. Tarik en Abdul komen met hun marktwagen uit Leiden en ik denk dat Tarik daar nog bij zijn ouders woont. 

Tarik zei me dat hij er ook flink op los kon vloeken. Alleen, bij de zwaar christelijke familie van zijn moeder in Katwijk deed hij dat toch maar niet. En zo kwam ons gesprekje op godsdienst. Ik vertelde hem dat ik als ‘remonstrant’ gedoopt was, maar dat ik zeker al vijftig jaar uit die kerk was uitgeschreven. Tarik had nog nooit van het woord ‘remonstrant’ gehoord. “Kijk, het is vrij licht geloofje dat totaal niet te vergelijken is met dat zware gedoe van jouw familie in Katwijk.” Maar eerlijk gezegd kon ik hem niet precies vertellen waarin de remonstranten - of de Remonstrantse Broederschap - zich onderscheiden van andere protestantse godsdiensten.

De Geertekerk bij de Pelmolenweg langs de Singel is de plek van de remonstrantse gemeente in Utrecht. Ik ben er zelf zo’n drie jaar lid van geweest voordat ik me uitschreef. In Wikipedia lees ik: ‘De remonstranten staan voor een vrijzinnig-liberaal christendom, gebaseerd op waarden als liefde, vrijheid en verdraagzaamheid.’ En verder... dat remonstranten tegen de predestinatie of de voorbestemming zijn. Predestinatie houdt in dat je ervan uit gaat dat God al vóór de geboorte van een mens zou bepalen of deze in de hemel of in de hel terechtkomt. En omdat de starre (Nederduitse) Gereformeerde Kerk daar wel in geloofde en de remonstranten niet, splitsten ze zich in 1619 officieel af. Die splitsing was tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) in de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje (1568-1648). In 2019 waren er in ons land nog maar zo’n 5000 mensen ingeschreven als remonstrant verdeeld over 44 gemeenten.  

Terug naar mijn familie. Mijn grootouders waren remonstrant; mijn vader dus ook. Mijn moeder kwam uit een hervormd gezin en is remonstrant geworden. Na hun huwelijk in 1948 zijn ze ingetrokken op de boerderij van opa en oma Binnendijk in Alphen aan den Rijn. Op deze boerderij ben ik, mijn zus Petra en mijn broer Wim geboren. Mijn broer Henk is als enige in Kamerik ter wereld gekomen.

Rond mijn negende zijn we naar Kamerik bij Woerden verhuisd. Het grappige is dat ik altijd dacht dat het rond mijn achtste was. Onlangs stuurde mijn zus een foto van het versje dat ik had geschreven in haar poëziealbum. Via de datum en ‘Alphen aan den Rijn’ daarbij, weet ik nu dat ik negen was toen ik nog in Alphen woonde. 

Met Petra ben ik daar twee of drie jaar naar de zondagsschool geweest in de remonstrantse kerk. Toen ik er voor het eerst naar toe moest, heb ik ontzettend gejankt. Ik voelde me blijkbaar alleen gelaten in een vreemde omgeving. Ik heb ook weer gejankt toen we naar Kamerik gingen en ik van de zondagsschool af moest. Geen mooie plakplaatjes meer voor elk uit het hoofd geleerd liedje en geen mooie Bijbelse verhalen. 

In Kamerik en Woerden was geen remonstrantse gemeente, dus ook geen zondagschool. Maar toen ik naar de HBS in Woerden ging, moest ik van mijn ouders op school godsdienstles volgen. De gereformeerde dominee sprak nog net niet over hel en verdoemenis. Maar zijn lessen strookten totaal niet met het ‘vrije lichte geloofje’ en het wereldbeeld waarin ik was opgevoed. 

Na een paar godsdienstlessen zei ik mijn ouders dat ik niet meer ging. Nou, dat mocht op één voorwaarde dat - als ik ooit ging studeren - me zou aansluiten bij de Remonstrantse Broederschap. En zo kwam ik - toen ik in 1967 biologie in Utrecht ging studeren - terecht bij de Geertekerk. 

(Word vervolgd)