Jeroen Wielaert - De Domtoren wordt langzaam weer zichtbaar in een trage, maar verbluffende onthulling. Prachtig hoe de achtkantige lantaren uit de steigers is gekomen. Gefascineerd heb ik naar de foto's zitten kijken. Het maakte extra benieuwd naar de ontsteigering van de rest van de toren. Hoe meer ik naar die lantaren tuurde, hoe verbaasder ik werd. Hij zag er té nieuw uit.

Zo kreeg ik het sterke vermoeden dat er iets anders is gebeurd. Die steigers moeten hebben verhuld dat er geen renovatie heeft plaats gevonden, maar dat er een compleet nieuwe toren is gebouwd om de oude bakstenen kern.

De eerste steen is gelegd op 26 juni 1321. De bouw van de toren duurde ruim 60 jaar. In 1382 stond hij overeind als glorieus symbool van katholieke macht. Nu deden ze vijf jaar over de Domtoren 2.0, vertrouwd publieksbaken midden in het laagland.

Ik dacht eraan bij het afscheid van Jo de Viet, als ambtenaar een topper in stadspromotie, afgelopen dinsdag in Stadsbrouwerij Roodnoot. Het was in de week van het bericht dat de renovatie van de Notre Dame vijf jaar na de vreselijke brand bijna voltooid is, en op de dag dat in Kopenhagen het monumentale beursgebouw afbrandde, terwijl uit Den Haag het nieuws kwam dat de renovatie van het Binnenhof is overschreden tot 2 miljard euro.

De vernieuwbouw van de Domtoren kreeg onbedoeld wat extra contrasten.

Jo ontving een bijzonder cadeau. Het werd hem aangereikt in een grote doos met rood papier. Bij het uitpakken kwam een van de verweerde kruisbloemen tevoorschijn. Het was een van de onderdelen van de in totaal 6000 kuub die van de Domtoren is verwijderd, samen met driepasblokken, pinakelschachten, montanten, pironen en kanthogels – stuk voor stuk mooie middeleeuwse bouwonderdelen van sterk verweerd steen. Waren ze vervangen door duurzame kunststof exemplaren?

Het is goed dat al dat restmateriaal niet als ordinair puin is weg gedaan, maar als tastbaar erfgoed op de markt kwam in het project 'Van Dom tot steengoed'. Niet langer houdbaar als torenversiering, maar wel goed voor circulaire Domeconomie. De opbrengst gaat naar de terugkeer van de belichting van de Dom. Een grote kruisbloem kost 6000 euro in de webshop. Ga maar na: de Dom komt zo in een spectaculaire zee van licht te staan. Zelf zou ik graag een leuke spuwer aanschaffen, maar ik geloof dat ik hem beter cadeau kan krijgen.

Grote zomerse hitte, intense kou, hoosbuien en hagelregens, eeuw na eeuw. In 700 jaar tijd is de toren op alle manieren geteisterd. Een beproeving, ook voor het uit België en Duitsland geïmporteerde natuursteen en het bij een eerste herstelbeurt tussen 1517 en 1520 aangebrachte zand- en kalksteen. De toren is overeind gebleven. De heftige valwind die op 1 augustus 1674 middenschip van de Domkerk verwoestte, blies er miraculeus langs. Als solist bleef het een met zorg omgeven fenomeen. Niet meer als kerkelijk pronkstuk, zoals voorheen, maar onmisbaar als panoramische icoon van Utrecht.

Heeft het Domcarillon niet drie keer de Marseillaise gespeeld, toen Christian Prudhomme als Tourdirecteur in de herfst van 2007 werd ontvangen in de Kloostertuin? Het was alsof het Wilhelmus uit de Eiffeltoren klonk. Le Tour sous le Dom: op 5 juli 2015 trok het peloton eindelijk onder de Domtoren door, ook tot grote vreugde van Jo de Viet. Het was overal ter wereld te zien op televisie – hyperstadspromotie.

Voor de duurzame marketing van de stad is het geweldig om de toren anno 2024 als nieuw te presenteren. Daarvoor moesten de Utrechters zelf voor lief nemen dat hun kolossale lieveling voor vijf jaar verdween. Een besteigerd vacuum in een verweesde binnenstad.

Bij het bekijken van de foto's van de nieuwe oude lantaren kreeg ik de indruk dat hij gebleekt was. Hij was niet zo oud-bruin als ik me herinnerde. Het is een metamorfose die in de buurt komt van het oorspronkelijke middeleeuwse uiterlijk: stralend wit.

Op de afscheidsreceptie van De Viet en zijn collega's Hetty van Veen en Ruud Nijveld liepen een paar ingewijden rond met kennis van de werkzaamheden. Dat leerde me dat onder leiding van renovatieaannemer Nico de Bont toch vooral veel aan steen en houtwerk vervangen is om alles als nieuw aan de wereld te tonen. 

De waarde van de Domtoren als Utrechts vastgoed is in 2015 nog geschat op 96 miljoen. De restauratiekosten werden voor aanvang geraamd op 37,2 miljoen. Ze schijnen daar behoorlijk binnen te blijven, anders dan op het Binnenhof.

Zo is het een kostelijke investering, ook voor de bezoekers tot uit Japan die zullen afkomen op de formidabele facelift van de goede oude Dom.

Foto: TvdB