Iedere maandag en donderdag schrijft steeds een andere Utrechter op Nieuws030 een persoonlijk verhaal over een kunstwerk dat ergens in onze stad in het openbaar te zien is. Lees hier meer over deze serie. Dit is deel 30 in 'de Utrechtse beeldengalerij'.
   

Door Kees van Oosten

Dat dit beeld op de Croeselaan de marxistische revolutionair en guerrillaleider Ernesto 'Che' Guevara (1928-1967) voor moet stellen lijdt geen twijfel. Op de sokkel valt aan de ene kant duidelijk te lezen 'Viva la revolución' en aan de andere kant 'Seamos realistas, exijamos lo imposible' (laten we realisten zijn en het onmogelijke eisen).

Nadat er kritiek kwam op de plaatsing van het beeld, liet de gemeente weten dat het beeld niet Che zelf voorstelt maar één of andere straatartiest die zich als Che Guevara heeft verkleed en de houding van een beeld heeft aangenomen. Daar zou kunstenaar Jankowski zo van onder indruk zijn geweest dat hij die straatartiest had uitgebeeld.

De gemeente zou er een informatiebordje bij zetten om uit te leggen dat het beeld was geselecteerd om een discussie los te maken over de vraag 'wat is kunst?'. Dat informatiebordje staat er nog steeds niet. De inscriptie op de sokkel laat er geen twijfel over bestaan dat het een beeld is van Che Guevara. Dat Jankowski geïnspireerd is door een straatartiest doet daar niets aan af.

De zin 'laten we realisten zijn en het onmogelijke eisen' wordt steevast aan Che toegeschreven, maar die heeft die slogan ontleend aan het gedachtegoed van de filosoof Herbert Marcuse, auteur van het boek One-Dimensional Man (1964), dat erg populair was bij linkse protestbewegingen in de jaren '60.

Marcuse behoorde samen met Adorno, Horkheimer, Fromm, Benjamin en later Habermas tot de Frankfurter Schule, bakermat van de neo-marxistische 'kritische theorie'. Che Guevara was niet alleen vechtjas, maar vond in zijn korte leven ook tijd om veel te studeren en te schrijven.

Volgens de filosofen van de 'kritische theorie', die zich daarbij op Marx baseren, is de maatschappij het product van wat mensen doen en laten en dus van de keuzes die ze dagelijks maken, met name in hun economisch handelen.

Die opvatting staat tegenover de opvatting dat er sprake zou zijn van economische- en sociale wetmatigheden die er 'nu eenmaal zijn en' verbonden zouden zijn met de natuur van de mens. Dat is de heersende opvatting in de sociale wetenschappen, waarin de mens en de (kapitalistische) samenleving zoals wij die kennen worden voorgesteld alsof het niet mogelijk zou zijn op een andere manier mens te zijn en alsof een andere samenleving niet mogelijk zou zijn.

De oproep 'laten we realist zijn' moet dus zo uitgelegd worden dat wij als realiteit zien dat de maatschappij geworden is wat die is door keuzes die mensen hebben gemaakt en dus ook kunnen worden herzien en dat wij daardoor kunnen eisen wat onmogelijk lijkt.

Een bevrijdende gedachte. Als dat nu eens op dat informatiebordje geschreven zou kunnen worden wat de gemeente er nog steeds moet plaatsen, dan zou het plaatsen van dat beeld, met dat enorme bankgebouw op de achtergrond, enige zin hebben.
 
Kees van Oosten, rechtshulpverlener

PS1. 'Che Guavara' is onderdeel van Living sculptures (site gemeente Utrecht).

PS2. Op deze locatie staat het kunstwerk (Google Maps).

PS3. In dit bericht (duic, april 2019) staat dat de gemeente het bordje gaat plaatsen.

PS4. Kees van Oosten stelt zichzelf voor op zijn website als rechtshulpverlener binnen het Bestuursrecht. Hij schrijft vanaf het begin van de site (2014) columns op Nieuws030. Dit was zijn eerste. Hij is tevens voorman van de  Stichting Stop Luchtverontreiniging Utrecht (SSLU). RTV Utrecht maakte in 2008 dit video-portret van Van Oosten.

PS5. Eerder kwam een ander Croeselaan-kunstwerk aan de beurt in deze Beeldengalerij. En ook deze.
   

Dit is deel 31, met de keus van columnist Hanneke Gunsing.

Hier leest u de vorige aflevering (29).

En hier een overzicht van alle bijdragen.