Iedere maandag en donderdag schrijft steeds een andere Utrechter op Nieuws030 een persoonlijk verhaal over een kunstwerk dat ergens in onze stad in het openbaar te zien is. Lees hier meer over deze serie. Dit is alweer deel 29 in 'de Utrechtse beeldengalerij'.
   

Door Jim Terlingen

Woensdag 18 augustus 1976. Op deze dag zie ik als tienjarig jochie de Marktvrouw voor het eerst, naar beneden kijkend door een van de ramen van onze huurbovenwoning op de Vismarkt. Precies voor ons ligt de Kalisbrug, een naam waarvan ik me dan - en nu nog steeds - afvraag hoeveel mensen hem kennen. Op deze brug over de Oudegracht begon ruim vijftig jaar eerder, in 1925, de wekelijkse postzegelmarkt. Vanuit onze ereloge kijken mijn moeder, broer en ik naar de onthulling van het beeld door burgemeester Henk Vonhoff.

Later verneem ik dat, gezien de overeenkomst in postuur, de marktvrouw in het stadhuis ook wel 'mevrouw Vonhoff' wordt genoemd. 

‘Marktvrouw’ is een afscheidscadeau aan de binnenstad van Utrecht van warenhuis Vroom en Dreesmann. V&D is drie jaar daarvoor verhuisd van het hoekpand Choorstraat-Oudegracht naar winkelcentrum Hoog Catharijne. (Ja, ook daar is hij nu verdwenen. We worden oud.) 

Diezelfde avond komt de Utrechtse etser Gerard van Rooy langs, de vriend en latere man van mijn moeder. Gerard, die trouwens dan ook iets Vonhofferigs heeft, zegt dat het belachelijk is dat dit beeld is geplaatst op de plek waar eeuwenlang in vis is gehandeld. “Moet je eens kijken, die vrouw heeft kippen bij zich!” 

Op dat moment schrik ik. Ik hou als kind niet zo van het aanhoren van forse meningen. Maar nu, 45 jaar later, ben ik het volledig met hem eens. Je plaatst het beeld van Wilhelmina toch ook niet in het Julianapark? En de Baliekluiver toch niet in Hoog Catharijne? 

Ik heb inmiddels geleerd dat dit soort rariteiten heel erg Utrechts zijn. Bij ons gaat de gemeenteraad akkoord met het dempen van de singel, gooien we de stationswijk plat, staat Willibrord op het Janskerkhof en niet op het Domplein, duurt het 70 jaar voordat er een openbaar Joods Monument komt (en zwijgen we als er fouten op staan), blijven we maar tonnen subsidie geven aan ’t Hoogt en noemen we een onooglijke straat bij de Jaarbeurs de Truus van Lierlaan. 

Wat een negativiteit, he. Maar ja, het is wel waar allemaal. 

Kunstenaar Theo van de Vathorst, op deze site welbekend, verklaart zijn keuze bij de onthulling van zijn beeld door te verwijzen naar het nabijgelegen Hanengeschrei, het steegje dat van de Kalisbrug naar de Choorstraat loopt, waar volgens hem ooit kippen zijn verhandeld. Dat is bijna juist. Het was iets verderop op de Steenweg, waar in de middeleeuwen een zuivelmarkt werd gehouden met ook kippen, kapoenen en ander pluimvee.

De Visverkoopster, een gemiste kans.

De marktvrouw-met-kippen is in mijn jeugd bij toeristen een populaire verschijning. Iedere dag poseren ze er. Jarenlang. Vaak met handen tegen een van haar borsten of met een arm om haar nek. Over de hele wereld moet ze in fotoboeken staan. Tegenwoordig heb ik een ander uitzicht, dus ik weet eerlijk gezegd niet of men dat nog steeds doet. Ik zie wel dat de marktvrouw de laatste tijd vaak kledingstukken draagt.

Om te zeggen dat ik nu met een groot esthetisch gevoel naar het kunstwerk kijk… nee. Maar - zo werkt tijd - ik zou haar volle verschijning op deze plek inmiddels niet meer willen missen.

Ze hoort in de Utrechtse beeldengalerij.
   
Jim Terlingen, journalist-historicus-columnist.

PS1. Meer lezen over dit kunstwerk kan hier (gemeente Utrecht).
Opvallend op deze site zijn de twee gespiegelde foto's en dat de titel is veranderd in 'Marktvrouwtje'.  

PS2. Het kunstwerk staat op deze locatie (Google Maps)

PS3. Theo van de Vathorst, die vorige maand 87 jaar oud werd, is nog steeds actief. Op Nieuws030 presenteert hij maandelijks een tekening (dit is zijn goeiemorgen). Zijn beeld Anton kwam al eerder aan bod in de Utrechtse beeldengalerij. Zie verder zijn Engelstalige website en wikipedia.  

PS4. Jim Terlingen (1965) verdient zijn geld als redacteur en postbode. Daarnaast is hij een gepassioneerd journalist, historisch-onderzoeker en columnist. In het voorjaar komt een boek van hem uit over de Joodse Raad in Utrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 2020 werd hij door Arjan den Boer geinterviewd in de podcast van Oud-Utrecht. En dit is Terlingens website.

   

Dit is deel 30 in deze serie, met de keuze van rechtshulpverlener Kees van Oosten.

Hier leest u de vorige aflevering (28).

En hier een overzicht van alle bijdragen.