Van Oosten - Intolerantie van ideologische wereldverbeteraars
Gepubliceerd: woensdag 16 september 2015 08:00
Kees van Oosten - De bestseller 'Animal Farm' (1945) van George Orwell hoort tot mijn favoriete klassiekers. Animal Farm laat zien dat het niets uitmaakt of je door de hond of door de kat gebeten wordt. Rechts of links, groen, rood of bruin, het maakt allemaal niets uit: je wordt als burger hoe dan ook door politieke partijen voor de gek gehouden en gebruikt.
Het boekje van Orwell was niet alleen een kritiek op de communistische partij van Stalin, maar ook op de dictatuur van Franco. Orwell vocht in de Spaanse burgeroorlog aan de kant van onafhankelijkheidsstrijders die door beide partijen werden belaagd. Stalin of Franco, de communistische staat of het fascisme, Orwell ondervond geen verschil.
Andere favorieten van mij zijn 'The open society and its enemies' (1945) en 'The poverty of historicism' (1957) van de wetenschapsfilosoof Karl Popper. In beide boeken waarschuwt hij voor ideologische wereldverbeteraars, zowel van links als van rechts. Beroemd is het citaat: "Even with the best intentions of making heaven on earth it only succeeds in making it hell—that hell which man alone prepares for his fellow-men." ( uit The Poverty of Historicism).
Orwell laat alleen maar zien dat links of rechts even erg zijn, als ze aan de macht komen. Popper geeft daar een verklaring voor. Een verklaring, want er zijn er meer (bv de klassieke 'ijzeren wet van de oligarchie' van Robert Michels).
Popper wijst op wat wij zouden noemen de tunnelvisie van ideologen. Hun geloof in de heilstaat van hun voorkeur (groen, links, vrije markt) is hun zo dierbaar dat ze alles doen om ervoor te zorgen dat ze niet aan het twijfelen worden gebracht. Ze negeren feiten die hun slecht uitkomen, hebben een gruwelijke hekel aan critici en gaan het debat uit de weg.
Zoals de VVD het debat uit de weg gaat over liberalisme, zo gaat GroenLinks het debat uit de weg over zowel de milieuzone als het klimaat. Veel te riskant, want in een debat met de SSLU zou wel eens kunnen blijken dat GroenLinks met de mond vol tanden staat. Ook Milieudefensie liet weten niets te zien in zo'n debat.
In plaats van te debatteren, bewerken politieke partijen en organisaties als Milieudefensie liever de media (voorlichters genoeg). Als je honderd keer roept dat de lucht 30% schoner wordt wordt het vanzelf waar (net als in een reclameboodschap voor wasmiddelen). Dus waarom zal je het riskante debat nog aangaan? Politici grijpen het twitteren dankbaar aan om niet te hoeven argumenteren.
De tunnelvisie van ideologen verklaart Popper door een dogmatische houding. Hij ziet die houding als een neurose, een ontwikkelingsstoornis. Angst om het zonder zekerheden te moeten stellen. Sociologen als Robert Michels benadrukken de rol van een ideologie in de strijd om de macht: het ter discussie stellen van standpunten van de partij of beweging brengt het risico met zich mee dat je je invloed kwijtraakt.
Ik geloof dat het om een combinatie gaat. De politiek trekt een bepaald slag mensen aan. Mensen die zich graag laten gelden en slecht tegen kritiek kunnen. Als daar dan ook nog bij komt dat ze van alles doen om hun macht niet te verliezen, dan zijn de rapen gaar. Dan moet je het als burger niet in je hoofd halen om de dames en heren politici tegen te spreken (of beroep in te stellen), want dan gaan ze je zien als vijand en proberen ze je de mond te snoeren. Niet alleen in het Oostblok, maar ook in Utrecht.
Vorig jaar (6 maart 2014) besloten VVD, D66, PvdA, CDA en GroenLinks dat de rechter mij een verbod moest opleggen om kritiek te uiten op beleidsnotities van de gemeente (bv de Monitoringsrapportage luchtkwaliteit) opgesteld door deskundigen van de gemeente *, wat in mijn geval op een heus Berufsverbot neer komt, want ik zou dan geen beroepszaken over luchtkwaliteit meer kunnen doen. Daar was de rechter uiteraard niet toe bereid, maar afgezien van de SP en Stadspartij LU vonden de partijen in de raad van links tot rechts dat een puik plan.
De Stichting Stop Luchtverontreiniging Utrecht organiseert op 28 oktober een debat over de milieuzone waar GroenLinks en Milieudefensie ook voor uitgenodigd zijn. Plaats: De Speler (Thorbeckeplantsoen), tijd: 19:30 uur.