Utrechts Verbond - Tot 1 februari nodigt het Utrechts Verbond Utrechtse kunstenaars en kunstinstellingen uit een aanbeveling te schrijven over een Utrechtse kunstenaar of kunstinstelling. Deze worden gericht aan de Advies Commissie Cultuurnota 2017-2020 waar tot 1 februari subsidieaanvragen ingediend kunnen worden.

Dit keer is de gastschrijver Arjan van Meeuwen: 

Chto Delat? Het is de naam van de Russische kunstenaarsgroep die hoog op mijn favorietenlijstje staat. Het zijn kunstenaars die samen met behulp van installaties, video’s, teksten, sociale projecten of theatervoorstellingen proberen antwoord te geven op de vraag waar hun naam voor staat. Chto Delat? betekent in het Russisch: Wat moeten we doen? Het is een van de belangrijkste vragen van deze tijd.

We leven in een wereld die constant in verandering is. Als we naar het nieuws kijken dan zien we letterlijk hoe de wereld beweegt, hoe vluchtelingen op zoek zijn naar een plek, een thuis, en hoe de wereld worstelt met de vraag hoe daar mee om te gaan. We zien technologische veranderingen elkaar in hoog tempo opvolgen en ons confronteren met vraagstukken over identiteit, privacy en veiligheid. Traditionele zekerheden worden opgeheven terwijl nieuwe, dynamische verbindingen flexibiliteit van ons vragen. Voor de één is dat een zegen, voor de ander een angstig perspectief.

Dit alles speelt zich niet alleen af op het toneel van de wereldpolitiek of op een nationaal podium maar we kennen het ook in onze eigen stad. Juist hier en op dit niveau moet iedereen de kans krijgt zich te ontplooien en te leren omgaan met de situatie. Of je nu in de Sterrenwijk woont of in Leidsche Rijn, in Overvecht of in Lombok, in Wittevrouwen of in Wijk C, iedereen wordt er mee geconfronteerd.

Het is noodzakelijk dat iedereen de kans krijgt zijn eigen antwoorden en oplossingen te ontwikkelen. Dat vraagt wel wat. We moeten leren dingen samen te doen en tegelijkertijd voor onszelf op te komen, andere ideeën te accepteren, nieuwe ervaringen toe te laten, onze identiteit te vormen en bereid te zijn posities op te geven. Een complex geheel van soms tegenstrijdige eisen en vaardigheden.

Kunst helpt daarbij. Laten we daar gebruik van maken voor het ontwikkelen van onze ‘21st century skills’. Nieuwe generaties moeten kennis maken met de kracht van kunst en cultuur. Dat begint niet in het museum en niet in de concertzaal, maar op school. De school is bij uitstek de plek waar jongeren worden voorbereid op een samenleving die permanente in beweging is. Met reken- en taalonderwijs leggen we een basis, en kunst kan die basis verbreden met creatief denken, kritisch reflecteren en unieke ervaringen. Kunstinstellingen kunnen scholen daarbij ondersteunen. Laten we dat vastleggen voor de nieuwe cultuursubsidieperiode 2017-2020 en tot speerpunt maken van het cultuurbeleid.

Utrecht heeft een mooie traditie als het gaat om kunst voor jongeren met Tweetakt, De Vrijstaat, KAAP, DOX en Het Filiaal en natuurlijk de rol van het UCK. Het cultuurbeleid moet inzetten op cultuur voor jongeren op structurele basis en in direct contact met het onderwijs. Laat dat alsjeblieft doen door Het Filiaal. Dat is waar Het Filiaal al heel lang goed in is. Theatervoorstellingen die jongeren aanspreken in hun belevingswereld in combinatie met artistieke kwaliteit; er zijn voorbeelden genoeg waar het succes vanaf straalt.

Neem alleen al de inmiddels klassieke voorstelling van Mevr. Ophelia die internationaal succes heeft, de locatievoorstelling Huis die plaatsvindt in een omgebouwde zeecontainer die van de ene plek naar de andere verhuist en de recente productie De grote illusionist die muziektheater verbindt met circusacts en goocheltrucs en daarbij niet vergeet dat het niet alleen om de trucs gaat. Het is de combinatie van vertellen en vermaken die werkt en die ruimte biedt voor verdere uitwerking in onderwijsprogramma’s waarin jongeren zelf aan de slag kunnen.

Jongeren meenemen in een verhaal, uitdagen in hun opvattingen en mee laten doen met alles wat ze in zich hebben. Daar ligt de basis van een waardering voor culturele verschillen, genieten van kunst en het ontwikkelen van kritisch burgerschap. Als we dat in het theater en in het onderwijs kunnen bijbrengen aan jongeren dan zijn we op de goede weg. Wat moeten we doen? Ik heb het antwoord niet en ik zal het misschien ook nooit vinden, maar Het Filiaal weet waar we moeten beginnen met het zoeken.

Arjan van Meeuwen is zakelijk directeur van BAK, basis voor actuele kunst, een Utrechtse kunstinstelling die in een internationale context een combinatie zoekt tussen maatschappelijke thema's, artistiek onderzoek en academische reflectie.