Armand Leenaers - Op vrijdag 19 augustus zal Utrecht het middelpunt zijn van de wielerwereld als de Vuelta a España 2022 van start gaat. Na een etappe van de Giro en de Tourstart in 2015 is het nu de beurt aan een Spaans fietsfestijn.  

Historisch gezien valt op dat Utrecht eigenlijk veel meer raakvlakken heeft met Spanje dan met Frankrijk of Italië. Ga maar na: in de tijd van keizer Karel V, die van het Grand Hotel, was het Spanje van de Habsburgers een wereldrijk waar de zon nooit onderging. Ook de Lage Landen waren Spaans bezit.  

Niet tot ieders genoegen zoals we weten. Door de Reformatie en de Tachtigjarige Oorlog raakte de relatie zelfs ernstig bekoeld. Nadat de Spaanse troepen waren vertrokken gaf Trijn van Leemput op 2 mei 1577 het signaal voor de sloop van de Spaanse dwangburcht op het Vredenburg. Het bezorgde haar een heldenstatus.  

Daarna waren katholieken lange tijd uit de gratie. Met Spanje zelf ging het snel bergafwaarts. Na het verlies van de Midden- en Zuid-Amerikaanse koloniën met bijbehorende goud- en zilvervoorraden, volgde gestaag verval en in de 20e eeuw zelfs een verwoestende burgeroorlog die door generaal Franco met hulp van nazi-Duitsland werd beslecht.  

Terug in Utrecht  

Pas in 1978 werd het land weer een democratie. Toerisme en het lidmaatschap van de Europese Gemeenschap hielpen Spanje er bovenop. Menig Spanjaard had ondertussen elders in Europa zijn heil gezocht. Bijvoorbeeld in Utrecht waar ze metaalarbeiders zochten voor de fabrieken van Demka en Werkspoor. De Spaanse migrantengemeenschap kreeg in de loop der jaren eigen horeca waaronder het fameuze Casa Sanchez aan de Springweg, een schooltje aan het Koekoeksplein en een Spaanstalige katholieke kerkgemeenschap.  

Het kersverse culturele instituut van de Spaanse overheid, Instituto Cervantes, opende in 1992 een Nederlands filiaal in Utrecht, gehuisvest aan het Domplein. Koning Juan Carlos wandelde er op 25 oktober 2001 naar toe tijdens een officieel staatsbezoek. De later in ongenade gevallen vorst kreeg bij die gelegenheid in de Domkerk een eredoctoraat van de Universiteit Utrecht voor zijn bijdrage aan het herstel van de Spaanse democratie.  

Twintig jaar later was het de beurt aan oud-burgemeester Jan van Zanen om te worden onderscheiden. Als dank voor zijn rol bij het naar Nederland halen van de Vuelta mag hij zich commandeur noemen van de Orden de Isabel la Católica.  

Wereldtaal  

In het kielzog van de Spanjaarden wisten ook migranten uit Spaanstalig Latijns-Amerika de weg naar Utrecht te vinden. De politiek op haar beurt was geïnteresseerd in hun wel en wee en Utrecht kreeg een stedenband met León in Nicaragua.  

Ook waren er tal van culturele evenementen zoals het drukbezochte Latin American Film Festival (LAFF) in het Louis Hartlooper complex. Om allerlei redenen is die belangstelling weggeëbd (klikhier) maar wellicht is de Vuelta een goede aanleiding om meer aandacht te schenken aan het Spaanse karakter van de stad Utrecht. Dat steenkolen Engels wat je nu overal hoort, gaat tenslotte vervelen.  

Laten we niet vergeten dat Spaans een van de meest gesproken talen ter wereld is. Voor ongeveer 450 miljoen mensen is het de moedertaal terwijl er nog eens 75 miljoen zijn die castellano of español als tweede taal beheersen. En het is de officiële voertaal in 20 landen. Vuelta betekent niet alleen 'ronde' maar ook 'terugkeer'. Zou een wat meer Spaans Utrecht niet een goed idee zijn?