Jim Terlingen - Deze week werd ik eraan herinnerd dat ik tot een jaar geleden tegen iedereen vertelde dat ik bezig was met een boek over de geschiedenis van de Vismarkt. Een vriendin vroeg me hoe het ermee stond. Laat ik mijn antwoord ook maar eens in het openbaar delen: het afronden van het boek - voor 85 procent af - is ondergesneeuwd geraakt door andere projecten. Niet fraai, maar wel waar.

En zo staat nu het schrijven van een ander boek bovenaan op mijn prioriteitenlijst: over Utrecht-in-de-oorlog. Ik probeer het in 2020 klaar te hebben, als de bevrijding precies 75 jaar geleden is. En natuurlijk zijn er ook andere dingetjes, zoals het - met plezier - schrijven van dit soort columns. Maar... als ik tijd van leven heb, komt het Vismarkt-boek er in 2020 of 2021 aan. Dus.

Om tóch een glimpje te geven van wat die 85 procent inhoudt, hier een verhaaltje over bakkerij De Laat dat ik op het spoor kwam. Deze bakker is in deze periode gevestigd op Vismarkt 21. Het is dan een bij de burgerij een zeer bekende winkel. In 1921 neemt concurrent Andrée, die tot dan op de Trans zit - iets verderop in de binnenstad - De Laat over. Het gevolg is Andrée & De Laat, dat vele Utrechters nog wel zullen kennen.

Het Vismarkt-schandaal        

De streng-katholieke bakker Frans de Laat (60) betrapt op een dag in 1875 zijn 22-jarige dochter Maria met een voormalige winkelknecht. Jan van Lunteren, die lang heeft ingewoond bij de familie De Laat op de Vismarkt, is dertien jaar ouder dan Maria en heeft inmiddels een eigen, concurrerende winkel. Toch zijn het niet deze feiten die vader Frans zo boos maken. Echt onverteerbaar is het dat Jan protestants is.

Maria, een bij de klanten populaire winkelmedewerkster, weigert de relatie met Jan te beëindigen. Vader Frans stuurt haar naar een rooms-katholiek gesticht 'voor gevallen meisjes'. De situatie loopt uit de hand als buurtgenoten hier lucht van krijgen. Dagenlang zijn er op de Vismarkt opstootjes, waardoor de politie 'genoodzaakt is sabel en stok’ te hanteren. 

De onrust op de Vismarkt haalt de krantenkolommen, tot zelfs in de Verenigde Staten (zie het fragment hiernaast uit De Grondwet, 7 september 1885). In de krantenstukjes wordt overigens gesuggereerd dat het conflict ook een financiële component heeft.

De rust keert uiteindelijk terug op straat, maar niet in het gezin-De Laat. Maria laat zich niet van de wijs brengen. Ze trouwt een jaar later, zonder toestemming van haar vader, met haar Jan. Het stel gaat ervoor naar de kantonrechter. Het is een zeer vruchtbaar huwelijk: Maria brengt dertien kinderen ter wereld.

Maria sterft echter vroeg, op haar 43e in 1896.

    

Een triest einde. :-(
Later meer over de Vismarkt!

     
Nagekomen bericht (14.55 uur):
Een Utrechtse herinnert zich naar aanleiding van deze column dat haar moeder vroeger een lied zong dat begint met de woorden 'Op de Vismarkt woont een bakker - hij had een knappe dochter - ...' Grote kans dat dit geinspireerd is op dit voorval. Kinderen zongen vroeger vaak liedjes die gebaseerd zijn op echte verhalen.

          

Reageren? terlingenschrijft@kpnmail.nl
Zie ook: www.jimterlingen.nl