Rene van Maarsseveen - De afgelopen periode verschenen van talrijke auteurs boeken over de oorlog, het overleven daarvan en de verwerking daarna. Anderen probeerden een graantje mee te pikken met een, soms slordig bij elkaar gebrachte, verzameling oorlogsfoto’s.

Op die stroom boeken wil ik even terugkomen, want twee weken geleden ontdekte ik namelijk een pareltje, dat overigens al begin vorig jaar verscheen: De Onderduikers van Peter Hein. Een boek dat volgens mij aan alle aandacht is ontsnapt maar dat dit juist verdient.

In zijn boek beschrijft Hein hoe zijn ouders vrijwel vanaf het begin van de oorlog  van onderduikadres naar onderduikadres vluchtten, in Utrecht. Ze zitten op twaalf adressen, worden drie keer verraden en weten ook drie keer te ontsnappen aan de Jodenjagers. 

Utrechtse adressen

Ze worden verraden nadat ze drie weken in de Narcisstraat zitten. Maar ze weten te ontsnappen. Ze duiken onder op de Amsterdamsestraatweg en andere adressen. Utrechtse straten en pleinen zijn ontmoetingsplekken of de locatie voor een andere gebeurtenis die het verhaal van de onderduikers vertelt.

Na de oorlog praat zijn moeder volop over de oorlog. Het is haar verwerkingsproces. Zijn vader daarentegen is stil. Nadat Peter Hein het plan opvat hun verhaal op te tekenen komt ook zijn vader los. Na vele interviews met zijn ouders, waarbij ze zich veel details herinneren, komt een volledig verhaal naar boven.

Verraders

Dan ontdekt Hein dat zijn ouders zijn beschuldigd van het verraden van een onderduikadres, waardoor vier mensen om het leven komen. Hij gaat op onderzoek uit en bewijst hun onschuld. Het wordt naast de onderduikomzwervingen een tweede rode draad in het boek.

In het toegankelijke boek worden bij het lezen ook andere thema’s gevoeld. Het zijn de vragen van de schrijver. Waarom zijn er in Nederland zoveel joden weggevoerd, waarom was er zoveel verraad, waarom waren er zo weinig onderduikadressen? Was dat in Utrecht of in heel Nederland?

Boeken

Ik las al eens de verhalen van ooms, die hun oorlogservaringen vastlegden voor de familie. Ik las dagboeken en verhalen van mensen die concentratiekampen overleefden, piloot waren of de oorlog op een andere manier meemaakten.

Het boek De onderduikers echter is een overlevingstocht in Utrecht. Het verhaal van die tocht gaat langs allerlei oorlogse indrukken, die door de herkenbare straten voor Utrechters intiem en indrukwekkend is.