Rene van Maarsseveen - De tiende Kalender van Toen is uit. De makers hebben weer twaalf foto’s gevonden van oud Utrecht waarop van alles is te zien. Maar vooral waarbij (oud)Utrechters zoals ik terugdenken aan hun jeugd. Twaalf foto’s? Nee, op nieuwjaarsdag ging de omslagfoto eraf, de eerste foto van dertien.

Die omslagfoto van de Buurkerkhof een paar herinneringen naar boven. Zoals de verkorte route waarvan mijn vrienden en ik er, als jochies uit de Binnenstad, meer hadden in de stad.

Tussendoor straatje

Wilden we van het Vredenburg naar het Wed dan moesten we via  de Lange Elisabethstraat naar de Choorstraat. Het laatste stukje, de Steenweg, is echter een stuk smaller. Helemaal wanneer er op zaterdagen bijna geen doorkomen aan was door het winkelend publiek. Dan schoten we de Donkerstraat in en kwamen via de 3e Buurkerksteeg en de Buurkerkof op de hoek Choorstraat/Zadelstraat. Opvallend was altijd de rust in die zijstraten, zo vlak bij de toen nog drukke winkelstraten waar de mensen schuifelend doorheen trokken.

Rondleiding

Maar de Buurkerkhof is me vooral bijgebleven door de verhalen van Henk Denneman. Hij was gids bij het Utrechts Gilde. Op één van onze wandelingen door de stad liet hij ons het hok zien waar Suster Bertken, een onwettig kind, zich rond 1460 liet opsluiten. Ze leefde bijna zestig jaar in dat hok en werd er ook begraven. Daarna nam Henk ons mee naar de Choorstraat. Daar toonde hij een gedenksteen voor Suster Bertken, in de muur bij de Bruidsjaponnenwinkel. ‘Hier lopen dagelijks honderden mensen voorbij’, zei hij, ‘zonder de steen te zien of het verhaal van Bertken te kennen’.

Bordelen

Vier honderd jaarna Bertken, rond 1860, was het Buurkerkhof vooral een plek voor prostituees. Volgens Henk waren er in die tijd meerdere bordelen gevestigd. De dames van plezier werkten zowel binnen als buiten. Daarmee werd de aandacht gericht op seks en dat gaf problemen bij de in die tijd weer steeds preutser wordende burgerij. Uiteindelijk moest ook toen de Gemeente maatregelen nemen.

Foto an sich

Dat zijn herinneringen. Kijken naar de foto an sich is ook leuk. Zo’n verstild moment waarbij de vrouw rechts in het midden me intrigeert. Ze kijkt omhoog naar iemand die we niet kunnen zien. Er wordt waarschijnlijk iets geroepen. De man die voorbijloopt met zijn bakfiets kijkt een beetje in haar richting. En dan zie ik bij wat beter kijken dat het twee vrouwen zijn. De voorste buigt voorover waardoor haar gezicht net niet meer is te zien.  Ook de kinderen op de voorgrond kijken naar iets dat zich buiten ons beeld afspeelt. Het meisje loopt en de jongen staat stil. Heeft hij zijn handen aan een petje?

Maar wat me vooral opvalt aan de foto, is dat Buurkerkhof recht op de Domtoren is gericht. Bij vrijwel alle foto’s van de Domtoren zie je twee kanten van de toren. Maar hier zie je maar één zijde. De Buurkerk is de oudste kerk van Utrecht en tweehonderd jaar ouder dan de Dom. De Domtoren is dus gebouwd toen de straat er al was. Is het toeval of zou er een reden zijn geweest de toren zo te plaatsen ten opzichte van de Buurkerkhof? Was die straat wellicht ooit een hoofdstraat?

Kalender van Toen

Hoe dan ook, de omslagfoto is gedraaid en in de maand januari kijk ik naar een foto van de stadhuisbrug uit 1960. Voor liefhebbers is de kalender nog te koop bij Catch aan de Domstraat.