René van Maarsseveen - ‘Ha René’, verwelkomt Gerrit me als ik zijn winkel binnenstap. Drie weken geleden was ik bij hem. Hij liet me toen een oude kaart van Utrecht zien. Als je iets ouds bijzonders hebt, laat het me dan even weten, had ik hem gezegd. Wellicht is het iets voor Nieuws030. Nu vraagt hij me of we telepathisch contact hebben.

‘Gisteren heb ik een stapeltje foto’s op de kop getikt’, verklaart Gerrit, ‘op een verzamelmarkt in Bunnik’. Hij draait zich om naar een boekenplank en pakt er een bruin pakje af. Langzaam vouwt hij het kaftpapier open. ‘Kijk, zo mooi’, zegt hij terwijl hij me een van de foto’s aanreikt.

Het is een op dik karton geplakte, vergeelde foto van de Oudegracht. “Uitgave van A. Jager, Amsterdam” staat er onderop.

‘Is het drukwerk of een echte foto?’, vraag ik.

‘Ik heb ze nog niet zo goed bekeken’, antwoordt Gerrit. Hij pakt een drukkersloepje en gaat boven de foto hangen, die ik inmiddels weer op tafel heb gelegd. ‘Het is een foto, er is geen drukraster in te bekennen. Kijk maar’. Hij schuift de foto met loep in mijn richting.

Terwijl ik een detail van de foto bestudeer, vertelt Gerrit dat hij A. Jager heeft opgezocht. ‘De uitgever is Andries Jager. Hij was een fotograaf, kunsthandelaar en uitgever. Hij is in 1825 geboren in Amsterdam en volgde een vierjarige opleiding bij boekhandel Van Stockum in Den Haag. Daarna begon hij voor zichzelf als boekhandelaar. Geleidelijk begon hij boeken uit te geven en vanaf 1865 handelde hij ook in kunst’.

‘Is hij de fotograaf?’.

‘Van veel foto’s waar zijn naam op staat, is dat niet zeker. Hij gaf namelijk ook kaarten uit van veel andere fotografen uit die tijd. Maar deze heeft hij waarschijnlijk wel zelf gemaakt. Het behoort tot een serie foto’s die hij maakte in Utrecht in 1875’.

‘Mag ik de andere ook even zien?’.

Gerrit schuift het geopende pak met het stapeltje foto’s naar me toe. ‘Ik heb alleen de foto’s van Utrecht gekocht. Die Andries Jager fotografeerde stadsgezichten in heel Nederland. Op de site van het Rijksmuseum is een overzicht te zien. Het leuke is dat zij wel heel veel van Amsterdam hebben, maar nog niet van Utrecht. Van het bestaan van deze Utrechtse foto's weten ze wel want op de site zijn ze met lege kaders opgenomen. Die foto’s heb ik dus’, zegt Gerrit met een tevreden lach.

‘Ze zijn prachtig’, zeg ik, ‘ik ben benieuwd of ze bij het Utrechts Archief bekend zijn met deze foto’s’.

‘Vast wel. Hij is een bekend fotograaf en uitgever uit de 19e eeuw. Archieven kennen zijn stadsgezichten en portretten. Hij heeft ook naam gemaakt met zijn stereofoto’s. Ik denk dat ze bij Het Utrechts Archief wel wat van hem hebben’.

‘Het zijn wel stevige kartonnen. Ik vraag me af of ze oorspronkelijk wit waren en later vergeeld of dat gelig karton toen gebruikelijk was.’

‘Deze op karton geplakte foto’s werden kabinetfoto’s genoemd. Meestal werden daar portretten voor gebruikt, die dan in het kabinet, een soort luxe opbergkast, werden bewaard. Hij heeft die foto’s ook in boekvorm uitgegeven, bijvoorbeeld bij de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898. Dat boekje heet “Amsterdam september 1898”. Het lijkt me leuk om dat nog eens ergens te vinden'.