Kees van Oosten -  Hoewel Utrecht, de vierde stad van Nederland, een universiteitsstad is en ambieert een stad te zijn van kennis en cultuur lijkt er maar weinig belangstelling te zijn voor grote wereldproblemen. Als je daar niettemin wat over wil schrijven, bijvoorbeeld op de facebookpagina Utrecht!, roept dat over­wegende reacties op in de trant van ‘dat zijn geen Utrechtse problemen’.

Waarom vluchtelingen die uit Europa geweerd worden en in groten getale omkomen als ze illegaal proberen om binnen te komen, niet ook een Utrechts probleem zou zijn is onduidelijk. En waarom honger in de wereld, oorlogen met als inzet goedkope olie en grondstoffen en waarom klimaatver­andering niet ook Utrechtse problemen zouden zijn is onbegrijpelijk.

Of problemen Utrechts zijn of niet hangt er vanaf of wij daar iets aan kunnen doen, hoe bescheiden ook. Als iedereen het argument aangrijpt dat lokale acties toch niets uithalen gebeurt er niets. Jean Ziegler, 8 jaar lang VN-rapporteur honger in de wereld, schreef in 2012 dat de 9.923 internationale con­ferenties die de VN aan honger gewijd had niets hadden veranderd aan het feit dat er ruim één miljard ondervoede mensen zijn en dat er elke 5 seconde een kind sterft van de honger. En dat ter­wijl de aarde twee keer zoveel mensen zou kunnen vinden.

Conferenties die sinds het VN-klimaatverdrag 1992 hebben plaatsgevonden hebben niet geleid tot een afname van de uitstoot van broeikasgassen en de opwarming van de aarde gaat onverminderd door. In plaats van oorlogen te beteugelen lijken grote mogendheden er alleen maar op uit meer oorlogen te ontketenen. En voor wat betreft de Nederlandse regering, die weigert eenvoudig uit­voering te geven aan het klimaatakkoord van Parijs. Zie de uitspraak in de Urgenda-zaak en het be­roep  dat de regering daartegen heeft ingesteld.

Kortom:  er is alle reden om juist op lokaal niveau en dus ook in Utrecht met wereldproblemen als klimaat, vluchtelingen, armoede en oorlogen bezig te zijn. Dat is ook de conclusie van de klimaat­activiste Naomi Klein (“No time, verander nu voordat het klimaat alles verandert”). Alleen veran­dering van onderop maakt kans. Op nationale regeringen, laat staan de EU of de VN, hoeven we niet te rekenen, die laten zich teveel leiden resp. tegenhouden door grote multinationals.

Pogingen om klimaat, honger, vluchtelingen in Utrecht op de agenda te krijgen stuiten echter vaak op onverschilligheid en ergernis. De bijeenkomst van de SSLU over Naomi Klein (2015) , naar aanlei­ding van haar toen net uitgebrachte boek, werd wat betreft de politiek alleen bezocht door de fractie van de PvdD. Politiek links liet het net als po­litiek rechts afweten. Dat er mensen meededen aan het stadsgesprek energie kwam omdat er voor betaald werd.

Dat stukjes over honger, klimaat, vluchtelingen in Utrechtse (sociale) media irritatie oproepen, valt maar op één manier te verklaren: veel mensen willen niet dat hun plezier vergald wordt door nare berichten en voelen zich daar eigenlijk een beetje schuldig over. En dus wor­den lieden die over narig­heid in de wereld beginnen onthaald op kwaaie reacties .  

Het gevolg van die kwaaie reacties (ook die uit de linkse hoek!) is dat redelijke mensen het in de pu­blieke discussie laten afweten. Hebben geen zin om voor rotte vis te worden uitgemaakt. En het ge­volg dáárvan is een vertekening van de publieke opinie: alsof er geen redelijk denkende mensen in Utrecht zouden zijn. Volgens mij zijn die er wél, maar is redelijk denken iets wat steeds meer als in­viduele aangelegenheid wordt beschouwd, net als geloof. Dat doe je maar voor jezelf thuis.

Dát veel Utrechters er meer redelijke opvattingen op na houden dan je op grond van reacties in de (sociale) media zou verwachten bleek bijvoorbeeld tijdens het stadspodiumdebat over de opvang van vluchtelingen (9 maart 2016). Van de 200 aanwezigen was er niet één die vluchtelingen wilde weren, maar juist veel sympathie voor vluchtelingen en kritiek op het gesol met vluchtelingen.

Twee jaar geleden kwam paus Franciscus met zijn encycliek over het klimaat. In feite over de samen­hang tussen de wijze waarop de machtigen der aarde onze planeet laten verloederen en het onrecht in de wereld. Een kritiek op de kapitalistische hebzucht. Ik kan mij niet herinneren dat dat in Utrecht tot discussies aanleiding heeft gegeven.

Voor wie het ontbreken van gedachtenvorming en discussie in Utrecht over belangrijke problemen als klimaat, armoede en honger in de wereld als een gebrek ervaart: na de zomervakantie gaat het klimaatcafé van start, voorlopig één keer per maand in de Muntmeesters, Leidsekade 117. De opzet is een inleiding over een belangrijke publicatie met discussie over de vraag wat we daar in Utrecht mee kunnen doen. Wie belangstelling heeft, mail mij: Kees@keesvanoosten.nl  dan ontvang je tijdig een uitnodiging.