De Loertoeter is met 3D-beeld helemaal terug

Door Peter van Zoest - Op de Mariaplaats is door de gemeente Utrecht een nieuwe ‘loertoeter’ in gebruikgenomen. Met een ceremoniële druk op de knop van een afstandsbediening stelde wethouder Erfgoed Rachel Streefland het apparaat in werking waarmee een kijkje kan worden genomen in de ‘slokop’, een middeleeuws watergang die er meters diep onder de grond ligt.

In 1988 verscheen daar de eerdere kijker die was gebaseerd op het principe van een periscoop waarmee onder de grond gekeken werd. Deze Loertoeter, zo genoemd door de bedenker ervan de ambtenaar Klaas Kos, was al geruime tijd kapot en stond midden op de looproute naar Utrecht Centraal. Om die zoveel mogelijk vrij te houden, is de vernieuwde versie iets verplaatst.

Met de nieuwe Loertoeter kan in tegenstelling tot de voorganger niet ‘live’ een blik worden geworpen in ondergrondse wereld. Te zien is een animatiefilmpje, naar keuze met toelichting in Nederlands of Engels, over de geschiedenis van slokop waarmee eeuwen geleden regenwater werd ‘opgeslokt’ en naar de nabijgelegen singel afgevoerd.

Het was dus nooit een riool, vertelde stadshistoricus Rene de Kam, zoals lang gedacht is. Hier was sprake van een sloot die regenwater afvoerde en die later werd overdekt met een gemetselde overkapping, zodat de watergang op een tunnel lijkt.

De gemeente heeft de resten van de slokop en de omgeving in detail vast laten leggen met behulp van 3D-laserscanning. Op basis hiervan werd een visualisatie gemaakt, waarvan delen in het filmpje te zien zijn.

De slokop maakte deel uit van de ‘immuniteit van Sinte-Marie’, een gebied van ruim drie hectare rond de elfde eeuwse Mariakerk. Deze lag op de plek van het huidige markante gele gebouw van het Utrechts Conservatorium. De naast de kerk gelegen Pandhof Sinte-Marie bleef bij de sloop van de Mariakerk gespaard.

De ‘immuniteit’ was een ommuurd gebied waar ‘kanunniken’ woonden, geestelijken die de kerk bestuurden en er diensten verzorgden. Ze waren afkomstig uit de hoogste kringen en hadden belangrijke maatschappelijke posities. De huizen van de kanunniken keken uit op de kerk maar ze moesten de sloot over om bij de kerk te komen. Daarom werden er bruggetjes gebouwd en later werd de hele slokop overkluisd. 

(Verslaggever Peter van Zoest schrijft regelmatig blogs over activiteiten in en rond de Mariaplaats, klikhier voor zijn blog. In zijn blog verwijst Van Zoest ook nog naar een slokop waarvan resten nog te zien zijn bij de Walsteeg).