650 jaar provincie in boek en expositie

Het is het begin geweest van een democratisch bestuur in de provincie Utrecht: het verschijnen van de Stichtse Landbrief 650 jaar geleden. Renger de Bruin, senior onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, schreef naar aanleiding daarvan het boek Trouw en Onwrikbaar dat als subtitel heeft: 'Tweeduizend jaar provinciebestuur in Utrecht'.

Naast het boek is er in Het Utrechts Archief een mooie tentoonstelling met de titel: Voor het kiezen / 650 jaar samen bouwen aan democratie in de provincie Utrecht. Daar is de eeuwenoude Landsbrief (waarvan er meerdere zijn) te zien met nog vele andere bijzondere oorkondes die slechts zelden publiekelijk te zien zijn.

Op 17 mei 1375, dit jaar precies 650 jaar geleden, werd de Stichtse Landbrief opgesteld door bisschop Arnoud van Horne: een overeenkomst van de bisschop met de zogeheten drie standen: de geestelijkheid, adel en de steden en wat uitgroeide tot de Staten van Utrecht.

Deze plechtige oorkonde moest door alle partijen worden bezegeld, waaronder de steden Utrecht, Amersfoort en Rhenen. In zaken van oorlog, vrede en algemene belastingen was de bisschop voortaan verplicht de Staten om toestemming te vragen.

Eeuwenlang vormde de Landbrief de basis voor het bestuur in de provincie. Later kregen burgers steeds meer invloed op het bestuur, met de invoering van het algemeen kiesrecht als belangrijke mijlpaal.

In zijn boek, geschreven in opdracht van de Provincie Utrecht, laat Renger de Bruin zien hoe deze democratische ontwikkeling verliep. En om compleet te zijn verhaalt hij ook van de bestuursvormen in Utrecht voorafgaand aan de Landsbrief en hoe het er nu voor staat met de Provinciale Staten. 

Ook de expositie vertelt het verhaal van de Landsbrief en opvolgende democratische processen. Omdat de tentoonstelling behalve interessant is vanwege de eeuwenoude documenten die te zien zijn, is het ook leerzaam en krijgen leerlingen van scholen uit de hele provincie de kans om naar Het Utrechts Archief te komen. De Provincie Utrecht heeft dit financieel mogelijk gemaakt.

-

De tentoonstelling: Voor het kiezen / 650 jaar samen bouwen aan democratie in de provincie Utrecht, is te zien tot en met begin januari 2026 in Het Utrechts Archief aan de Hamburgerstraat.

Het boek Trouw en Onwrikbaar, Tweeduizend jaar provinciebestuur in Utrecht, is te koop in de boekhandel en bij uitgeverij WBooks.

Op zaterdag 17 mei zijn er diverse activiteiten, waaronder een middeleeuwse markt, op en rond het Domplein, klikhier voor meer informatie.