Het Vaticaan heeft toegezegd een topstuk van de Italiaanse schilder Caravaggio (1571-1610) in bruikleen te geven aan Centraal Museum Utrecht. Dat is dinsdag door het museum bekendgemaakt.

Het is voor het eerst dat het werk in Nederland te zien is. Vanaf 15 december 2018 is het gedurende slechts vier weken te bewonderen in de tentoonstelling Utrecht, Caravaggio en Europa.  

De graflegging is een monumentaal altaarstuk van ruim 3 bij 2 meter. Het is een van de belangrijkste werken uit de collectie van de Vaticaanse musea en wordt daarom zelden uitgeleend. Voor de grote tentoonstelling Utrecht, Caravaggio en Europa, die duurt van 15 december 2018 t/m 24 maart 2019, wordt een uitzondering gemaakt.  

Utrecht, Caravaggio en Europa bevat ruim zestig bruiklenen, waarvan zesenveertig nog niet eerder in Nederland waren. Ze zijn afkomstig uit museale en privécollecties in Europa en de VS, waaronder de Vaticaanse musea, het Musée du Louvre in Parijs, de Galleria degli Uffizi in Florence, The National Gallery of Art in Londen en The National Gallery of Art in Washington, alsmede uit kerken in Rome. Van Caravaggio is naast zijn Graflegging ook zijn Mediterende Hieronymus uit het Monasterio de la Virgen de Montserrat te zien. Ook dit schilderij was nog niet eerder in Nederland. 

De graflegging van Caravaggio

Caravaggio schilderde De graflegging van Christus rond 1602/04 voor de familiekapel van Girolamo Vittrice in de Chiesa Nuova in Rome. Dit majestueuze schilderij werd volgens de Romeinse schilder en kunstenaarsbiograaf Giovanni Baglione (1566-1643) door tijdengenoten beschouwd als Caravaggio’s allerbeste werk.

Het lichaam van Christus schittert tegen de donkere achtergrond, waarin de toegang tot het graf nog net zichtbaar is. Zijn bovenlichaam rust op de rechterarm die Johannes om hem heen heeft geslagen. Nikodemus heft het onderlichaam op. Met beide armen heeft hij de knieën van Christus vastgepakt, zijn handen ineen om de grip te vergroten.

Achter hen bevinden zich drie vrouwen. Maria’s vermoeide, trieste blik is naar beneden gericht. De mooie Maria Magdalena dept met gesloten ogen haar tranen. Maria Cleophas richt haar blik juist naar boven terwijl ze haar armen ten hemel spreidt en haar mond heeft geopend in een wanhopige schreeuw. Hoog verheven op de grote dekplaat van het graf waarop hij zal worden gezalfd en in doeken zal worden gewikkeld tonen zij ons, toeschouwers, Christus. 

Utrecht, Caravaggio en Europa 

Rome was in 1600 het centrum van de wereld. Jonge schilders uit heel Europa trokken naar de Eeuwige Stad, waar – zo was het gerucht– Caravaggio voor een revolutie in de schilderkunst zorgde: een nieuw realisme en een ongekend sterk chiaroscuro.. De Utrechtse schilders Dirck van Baburen, Hendrick ter Brugghen en Gerard van Honthorst zagen het met eigen ogen.  

Tussen 1600-1630, de kernperiode van het Europees Caravaggisme, werden in Rome 2700 kunstenaars geregistreerd, waaronder 572 buitenlanders. Ze bezochten dezelfde kerken en collecties. Ze spraken elkaar. En ze schilderden! Dezelfde thema’s, dezelfde inspiratiebronnen, maar in uitwerking totaal verschillend. Utrecht, Caravaggio en Europa belicht juist deze verschillen tussen de Europese navolgers van Caravaggio. Door de werken thematisch te presenteren wordt duidelijk dat iedere kunstenaar werkte vanuit zijn eigen culturele achtergrond.  

Langdurige samenwerking 

Utrecht, Caravaggio en Europa is het resultaat van langdurige samenwerking met de Bayerischen Staatsgemäldesammlungen in München. De tentoonstelling start in Centraal Museum Utrecht 15 december 2018 t/m 24 maart 2019. In de Alte Pinakothek, München is de tentoonstelling te zien van 17 april 2019 t/m 21 juli 2019. 

Informatie uit persbericht Centraal Museum