Jansen-interviews - Café TrösT, de plek van troost

Café TrösT is een pleisterplaats voor iedereen die met rouw geconfronteerd wordt. Een warme plek, waar je in een caféachtige sfeer kunt luisteren naar muziek en je verhaal kunt doen. Een gesprek met Nienke Lamsma, voorzitter Stichting TrösT en vrijwilliger Willemien Ausems.

Interview door Jan Jansen  

Café TrösT, de plek waar je kunt praten over het verlies van een dierbare

Als iemand overlijdt die je dierbaar is ben je in de rouw, een gevoel van vaak schrijnende  pijn. Je hebt je aan iemand gehecht en moet nu leren omgaan met het ingrijpende verlies. Rouwen heeft belangrijke functie want er worden gevoelens door verwerkt. Geen twee mensen rouwen hetzelfde. Ieder doet dat op zijn eigen manier. Elk rouwproces is in die zin uniek in hoe het verloopt, hoe lang het duurt en hoe intens het is. De manier van rouwen heeft te maken met wie je bent, hoe je geleerd hebt te hechten aan anderen en met verlies om te gaan. Het heeft vooral ook te maken met de band die je hebt met de overleden persoon en hoe hij of zij is overleden.

Er zijn verschillende vaak tegenstrijdige emoties. Naast negatieve gevoelens als angst, boosheid of wanhoop kunnen er ook positieve gevoelens zijn als warme herinneringen en liefde. In sommige gevallen kan er zelfs sprake zijn van opluchting, als iemand niet meer hoeft te lijden. Bij rouwverwerking is het wel belangrijk om niet het gevoel te krijgen dat je je grip verliest. Praten helpt. Met dierbaren om je heen maar zeker ook met vreemden die zelf in een rouwproces zitten. Sommigen hebben een ingrijpend verlies maar weten toch te inspireren. Verlies overkomt je, rouwverwerken doe je. 

Nienke Lamsma is voorzitter van de Stichting TrösT. “We zijn een onafhankelijke organisatie van vrijwilligers, die bijeenkomsten voor nabestaanden in het café organiseert en begeleidt. We zoeken sprekers over een gericht onderwerp. Ook organiseren we komend jaar activiteiten als bijvoorbeeld een workshop beeldhouwen, een tuinwandeling op de begraafplaats Kovelswade. Het geeft vaak bijzondere voldoening om aan een activiteit mee te doen omdat je juist door je verlies creatief geïnspireerd kan worden. Bij het bezoek aan Kovelswade hoor je ook over de achtergrond van oude begraafplaatsen met aandacht voor de bijzondere beplanting en rituelen bij overlijden uit voorbije eeuwen.”

Willemien Ausems is vrijwilliger. “Er zijn op die zondagmiddag telkens zo’n vijftien tot twintig bezoekers. Als je voor het eerst wil komen is het prettig om even op te bellen. Je wordt dan door een van de vrijwilligers opgevangen en aan anderen voorgesteld. Het is ook mogelijk om een vriend of vriendin mee te nemen. Je hoeft niet anders te betalen als je eigen consumptie. Er is altijd een muzikale omlijsting, gericht is op rouw. Soms wordt er een gedicht voorgelezen. Daardoor ontstaat een vertrouwde sfeer die bezoekers inspireert om te praten over verlies en verdriet. Huilen komt ook voor, tranen daar zijn we niet bang voor.”

Het is voor iedereen herkenbaar: tijdens de eerste periode, vlak na het overlijden van een partner, komen vrienden vaak langs voor een praatje en ondersteuning. Het herbeleven van de uitvaartplechtigheid werkt ook nog een tijd door. Naarmate de tijd verstrijkt neemt het bezoek van vrienden steeds meer af. Je blijft dan als nabestaande voor het gevoel alleen achter en kan je verdriet niet goed meer delen. Het is wel begrijpelijk dat mensen met meer afstand zich op de langere duur minder goed kunnen inleven in het verdriet van de nabestaande. Die wordt elk moment van de dag nog met het verlies geconfronteerd terwijl vrienden hun leven normaal kunnen voortzetten.

Nienke: “We merken dat er dan pas behoefte komt om gevoelens met mensen te delen die hetzelfde meemaken. Het kan zijn een paar maanden na het overlijden of zelfs na een jaar of langer. Mensen die voor het eerst bij ons in het café komen zijn altijd blij met het uitwisselen van ervaringen met gelijkgestemden. Het geeft weer gevoelens van herkenning waardoor ze geluksmomenten beleven. Iedereen is zich er wel van bewust dat je de regie over je eigen leven moet behouden om te kunnen overleven.”

Willemien: “Er zijn soms traumatische ervaringen na bijvoorbeeld het overlijden als gevolg van een verkeersongeluk, zelfdoding, misdaad en dergelijke. Ik verwijs mensen dan vaak naar het professionele hulpverleningscircuit. Maar ook bij TrösT gaan we geen heftige situaties uit de weg. Iedereen gaat er op een eigen manier mee om. Rouwen is het gevolg van het feit dat we liefhebben. Daar waar we van houden kunnen we moeilijk loslaten. Rouwen is hard werken en erg zwaar. Toch blijkt, hoe smartelijk ook, we ons vermogen tot liefhebben altijd weer op iets of iemand anders kunnen richten.”

TrösT heeft de missie het levenseinde en de dood een zichtbare plek te geven in het dagelijks leven. Muziek kan ondersteunend zijn bij rouw. De tijd voor Pasen staat in het teken van lijden en dood maar ook van hoop en troost. Daarom heeft TrösT op zondag 9 april van 14.00 tot 16.00 uur de Johannes passie georganiseerd om te belichten en te beluisteren in Parnassos, de voormalige school in de Kruisstraat. Deze passie kent voor een groot deel dezelfde thema’s als de Mattheüs passie. De muziek zal worden afgewisseld met gedichten over lijden, hoop en troost. Aanmelden gaat via de website.

De bijeenkomsten van TrösT zijn elke laatste zondag van de maand van 15.00 tot 17.00 uur in café Averechts, Lijsterstraat 49. Zie voor informatie www.trost.nl

(Dit artikel is eerder gepubliceerd in De Oud-Utrechter en is met toestemming van de auteur overgenomen.)