Museum Speelklok: unieke expositie 'Straatbeeld' 

Wat een draaiorgel zo mooi maakt zijn de (houten) beelden die het heeft. Ze bepalen de aantrekkingskracht, met name voor kinderen die er naar blijven kijken. Maar hoe belangrijk ook, niet eerder zijn ze ooit in een museum tentoongesteld voor hun historische waarde.

De nieuwe expositie in het Museum Speelklok is dan ook uniek. In Straatbeeld spelen kleurrijke orgelbeelden de hoofdrol; ze vertellen ieder een verrassend, ontroerend of spannend verhaal.

Orgelbeelden spelen voor de orgelman al jarenlang een belangrijke rol. De straatmuziek en het straatbeeld zijn in de loop van de jaren veranderd. In de tentoonstelling is te zien hoe dat van invloed is geweest op de orgelbeelden zelf en wordt het erfgoed van honderd of meer jaren geleden verbonden met het heden.

Straatbeeld toont de orgelbeelden niet op hun orgels zoals de Arabier en de Drie Pruiken, maar laat ze dansen op de dansvloer, paraderen op de catwalk en muziek maken in het straatbeeld. Ze zijn losgemaakt van hun vaste omgeving en daardoor vallen ze nu nog meer op en blijkt hoe bijzonder ze soms zijn.

Vooral dankzij particuliere verzamelaars zijn diverse orgelbeelden behouden gebleven en daar heeft Museum Speelklok dankbaar gebruik van gemaakt naast enkele beelden uit de eigen collectie. Behalve beelden van straatorgels zijn er ook een aantal levensgrote beelden te zien die bij dansorgels hebben gehoord.

Op de expositie is goed te zien wat voor bijzonder handwerk er aan te pas is gekomen om de orgelbeelden te maken. Hiervoor waren tientallen jaren enkele Italiaanse families verantwoordelijk. Een van die families was die van Demetz. Op de expositie is veel werk van deze kunstenaars te zien. Bijzonder is dat een verre nazaat, de houtsnijkunstenaar Peter Demetz, ook een plek op de tentoonstelling heeft gekregen.

Demetz ziet zichzelf in de lijn van de traditie, maar maakt geen orgelbeelden. Zijn kunst wordt gevormd door levensechte, onbeschilderde en dromerige houten beelden, die geplaatst zijn in een theatrale setting. In de tentoonstelling Straatbeeld zijn enkele van Peters vooraanstaande kunstwerken van dichtbij te zien en kan de bezoeker de verschillen en overeenkomsten tussen de historische orgelbeelden en hedendaagse kunstwerken van Demetz zelf bewonderen.

Met de expositie heeft Museum Speelklok ook het initiatief genomen om diverse hedendaagse straatorgelspelers te interviewen over hun levenswerk. Daaronder ook de Utrechtse familie Budding die als een van de laatsten nog met straatorgels hun inkomen verdienen. Fragmenten uit deze documentaire zijn in het museum te zien, later wordt het ook vertoond via RTV Utrecht.

De expositie in Museun Speelklok is te zien tot en met 8 mei 2021.