Door Louis Engelman

De anekdote is te mooi om er niet direct mee te beginnen. Ook omdat die dichter-schrijver-journalist Dorien Dijkhuis (46) stimuleerde nu eens echt werk te maken van haar literaire dromen.

Dijkhuis interviewde zo’n vijftien jaar geleden in het Amsterdamse Café Americain actrice, zangeres en singer-songwriter Wende Snijders. Over het thema ‘dromen, durven en doen’. ‘Dat verliep goed tot het moment dat zij de rollen omdraaide. Ze begon zelf vragen te stellen en wilde weten welke dromen ik eigenlijk had.’  

Aarzelend vertelde Dorien dat ze graag een boek wilde schrijven. Waarop Wende vroeg of ze daar al mee bezig was. ‘En toen kwamen al mijn excuses. Geen tijd, druk, geen onderwerp enz. enz.’

Daar nam de zangeres geen genoegen mee. Dorien: ‘Ze stond op, stroopte haar mouwen op, boog zich naar voren en sloeg met beide vuisten keihard op de tafel. De mensen om ons heen schrokken zich wild, en ik ook. En toen riep ze: ‘Weet je wat het met jou is? Je bent gewoon bang!’

‘Vervolgens kreeg ik een hele preek over wat er zou gebeuren als ik straks op m’n sterfbed lag. Ik zou terugkijken en spijt hebben van de dingen die ik niet had gedaan, terwijl ik dat zo graag had gewild. Ik dacht toen: ja, je hebt gewoon gelijk’.

Terug in haar toenmalige woonplaats Utrecht liep Dijkhuis direct een boekhandel binnen om ‘Het geheim van de schrijver’ van Renate Dorresteijn te kopen. ‘Vanaf dat moment ben ik begonnen met schrijven.’

Gouden greep

Ze besloot een paar jaar later bovendien les te nemen op de Schrijversvakschool in Amsterdam. Dorien: ‘Dat bleek echt een gouden greep. Ik leerde er andere schrijvers kennen waardoor ik mezelf ook meer schrijver begon te voelen.  En heel bijzonder was dat ik poëzie-les kreeg van Wim Brands. Die was zo ongelooflijk inspirerend. Hij wakkerde eigenlijk het oude vuur aan dat ik sinds mijn middelbare school en door mijn studietijd heen had laten smeulen.’

Brands raadde haar aan niet alleen voor proza maar ook voor poëzie te kiezen. ‘Omdat ik er echt talent voor had, zei hij. Voor mij was het op dat moment heel waardevol om dat van iemand van zijn statuur te horen. Uiteindelijk leidde dat tot de uitgave van mijn eerste dichtbundel ‘Waren we dieren’.' 

Dijkhuis vertelt in die periode als dichter haar ‘eigen stem’ te hebben gevonden. ‘De docenten hebben allemaal andere ideeën over wat goede poëzie is. Soms hoorde ik van de een dat ik fantastisch werk had geleverd, terwijl een ander het helemaal niks vond. Daardoor heb ik geleerd dat ik over mijn eigen werk ga en zelf bepaal of het goed genoeg is.’ 

Inmiddels brengt ze die wetenschap al enkele jaren zelf aan studenten over. Eerst als poëziedocent aan de Utrechtse HKU en sinds enige tijd als docent schrijftraining aan de Schrijversvakschool in Amsterdam.

Liefde voor poëzie

Haar gevoel voor taal ontwikkelde Dorien al als jong kind. ‘Bij ons thuis werd veel gelezen.’ Maar de echte literaire basis legde ze op het gymnasium Magister Alvinus in Sneek, waarheen ze op haar 12e jaar vanuit Apeldoorn naar toe was verhuisd. Met name tijdens de lessen van de docent Nederlands Hilke Tromp. Zijn enthousiasme voor de dichtkunst sprong op haar over.

‘Hij bracht mij de liefde voor de poëzie bij door gedichten met ons te lezen. Wel altijd oud, Bloem, Kloos, Nijhoff. Maar ik vond het mooi hoe je met taal zoveel ritme kunt creëren. En dat je in een metafoor dingen kunt laten beleven zonder dat je ze letterlijk opschrijft. Heel fascinerend, ook al haakte de helft van de klas af.’

Door vragen als ‘wat heeft de dichter bedoeld?’, ‘wat kun je ermee?’ en ‘wat is poëzie nou eigenlijk?’ werd, zegt Dorien, haar eigen poëtische blik op de wereld geactiveerd. ‘Ik voelde herkenning voor de manier waarop ikzelf naar het leven keek. In totale verwondering.’ Die manier van observeren probeerde ze terug te laten komen in de schrijfopdrachten van de leraar . ‘Ik werd uitgedaagd er op een literaire manier mee om te gaan.’

Overigens deed ze dat niet alleen voor zichzelf, klasgenoten profiteerden mee. Dorien: ‘Velen vonden het schrijven van verhalen en opstellen verschrikkelijk. Zij konden dat niet, of hadden er geen zin in. Dus dan hielp ik ze daarbij. Als ze daarna als cijfer een 7 haalden betaalden ze me 5 gulden. Bij een 8 werd dat 7,50 en alles erboven kwam ze op 10 gulden te staan. Zo schnabbelde ik een beetje bij.’

Op het gymnasium ging Doriens’ belangstelling vooral uit naar de talen. ‘Ik was niet echt goed in wiskunde’. Aan het Nederlands, Frans, Engels, Grieks en Latijn voegde ze zelf het Duits toe. ‘Vanwege de poëzie. Ik heb veel Rilke gelezen. Jammer genoeg mocht Spaans er niet meer bij omdat ik al zes talen in mijn pakket had. Dus heb ik dat naderhand gedaan.’

Dorien: ‘Wende had groot gelijk’ (foto LE)

Utrecht

Op haar achttiende meldde Dorien zich aan bij de Universiteit Utrecht. Voor Nederlandse Taal en Letterkunde. Maar al gauw bleek deze studie, zelfs met het aanvullende Spaans, voor haar te mager. Ze besloot daarom ook het vak literatuurwetenschappen te volgen, inclusief tal van specialisaties waaronder Latijns-Amerika Studies. In 2004 studeerde ze binnen Algemene Letteren af op een zeer breed pakket.

Tijdens haar studie in Utrecht woonde Dorien eerst in de wijk Lombok. ‘In de Johannes Camphuysstraat. Daarna kreeg ik een kamer boven de Febo aan de Lange Elisabethstraat. In de frietlucht, ja.’ Werk vond ze in café De Vingerhoed op ’t Wed, waar ze vaak zag hoe de Utrechtse dichter Ingmar Heytze stil in een hoekje zat te schrijven. Lachend: ‘Meelezen kon niet, want dan hield hij zijn arm ervoor.’

In die tijd bezocht ze soms het literaire café De Bastaard, waar schrijvers en dichters elkaar ontmoetten. Dorien: ‘Het Literatuurhuis organiseerde er toen U-slam waarin dichtbattles werden gehouden. Ik heb daar zelf twee keer aan meegedaan. Om ervaring op te doen als podiumdichter. Ook zat ik een keer in de jury.’

Van 2020 tot 2023 maakte Dijkhuis deel uit van het Utrechtse Stadsdichtersgilde. Ze was verantwoordelijk voor het project ‘De eenzame uitvaart’, waarin schrijvers met een gedicht mensen die helemaal alleen zijn gestorven een waardig toch afscheid bieden. Dorien: ‘Het gaf mij als dichter een maatschappelijke meerwaarde om iets te mogen doen tegen de eenzaamheid in de stad. Dat doe ik nu in Amsterdam weer in de zogenaamde ‘Poel des Doods’.

Latijns-Amerika

Nieuwsgierigheid en een brede belangstelling zijn, aldus Dorien, altijd haar drijfveren geweest. ‘Ik begon aan Spaans’, geeft ze als voorbeeld, ‘maar werd ook meteen gegrepen door de Zuid-Amerikaanse literatuur.’

Mede daardoor droomde ze ervan om naar Zuid-Amerika te reizen en er als correspondent aan de slag te gaan. Dus toen ze de kans kreeg om een journalistieke stage te lopen bij La Chispa, greep ze die met beide handen aan. ‘Een  cultureel tijdschrift over Latijns-Amerika en de Caraïben, dat paste helemaal in mijn straatje.’

En weer ging ze grondig te werk. Ze reisde naar Peru, woonde er drie maanden en schreef vanuit dit land voor het magazine een reeks verhalen over Zuid-Amerika. Ook werkte ze enige tijd in een opvangtehuis in Guatemala, waar ze de kinderen Engelse les gaf.

Terug in Nederland bleef Dijkhuis haar dichtkunst combineren met proza en journalistieke artikelen. Ze vertelt ooit freelancer te zijn geworden bij het cultureel gastronomisch magazine Bouillon na een interview met Dimitri Roels van het Vlaamsch Broodhuys. 

‘Hij wees me onder meer op de gezondheidswaarde van zijn brood, wat ik een mooie focus vond voor tijdschriften in die sector. Dus herschreef ik het interview. En nu schrijf ik nog steeds veel over eten en gezondheid. Ze vormen de twee pijlers waarmee ik ben begonnen.’

Haar huidige opdrachtgevers in die sector zijn het AD, Margriet, Nu.nl en verschillende horecavakbladen. ‘Ik vind het erg leuk interviews te maken met chefs en andere mensen die zich met eten bezig houden.’

Solastalgia

Maar naast dat vele journalistieke werk bleef ze de literatuur trouw. Zo verscheen in 2024 van haar hand bij uitgeverij Van Oorschot het boek ‘Dezelfde maan’, waarin twijfel, liefdesverdriet, pijn en verlangen in een bijzondere vorm worden samengebracht. Zelf omschrijft ze de uitgave als ‘poëtisch proza’. 

Op dit moment trekt Dijkhuis door het land met de door haar bedachte muzikaal-poëtische voorstelling ‘Solastalgia’. Daarin houdt ze een dichterlijke monoloog die improviserend wordt begeleid door musici. De titel van dit optreden, legt ze uit, verwijst naar ons verlangen naar een plek die er niet meer is, zoals een verdwenen landschap. Door hun muzikale inbreng creëren een basgitarist, violist-zanger en turntablist daarbij telkens een andere sfeer.

En om helemaal met de tijd mee te gaan ontwierp Dorien een poëtische virtuel reality-ervaring die recentelijk veel aandacht trok op het Lowlands Festival. Met een VR-set op wordt de kijker-luisteraar meegetrokken in een niet bestaande wereld waarin door de combinatie met de strofen uit gedichten van Dijkhuis een sterk gevoel van vervreemding wordt opgeroepen.

Oh ja, ze werkt ook nog aan een nieuw boek.

   

PS1. Op vrijdag 3 oktober om 20.15 uur is de voorstelling Solastalgia te zien in het Stadsklooster Utrecht aan de Kanaalstraat 198. Zie ook: www.doriendijkhuis.nl

PS2. Van Louis Engelman verschenen op Nieuws030 eerder kunstenaar-interviews met: