Door de beelden van Kiev en Charkov op het journaal herinnerde ik me de nachtfoto’s die ik in 1995 in Krakow, Polen gemaakt heb. Er zitten vele kilometers tussen de steden, maar allebei is de invloed van de Russen zichtbaar.

De foto van deze nooit afgebouwde flat, vertoont de meeste overeenkomsten met de beelden uit Oekraïne, maar daarnaast zie ik veel schade op m’n foto's, niet door geweld, maar door verval. 

Het was kort na de val van de Muur. In die tijd ging ik ’s zomers naar steden in voormalige Oostbloklanden om daar nachtfoto’s te maken. Ik was al in Potsdam en Pilzen geweest, in 1995 is Krakow aan de beurt. 

De charme in de nachtfoto’s zit vaak in het verval. Door de jarenlange verwaarlozing van de oude panden hebben ze een mooie uitstraling gekregen. Maar dat is persoonlijk, zo leer ik van een bezoeker van een van m’n exposities. 

In het Fotografie Museum in Krakow ben ik tijdens m’n expositie daar op zondag altijd aanwezig om rondleidingen of toelichtingen te geven. Een bezoeker vraagt me waarom ik alleen maar lelijke gebouwen fotografeer. Het nieuwe station, dáár is zij trots op en ze noemt nog een paar nieuwe gebouwen, maar geen van allen had ik gefotografeerd.  

Later bij haar thuis zie ik etsen aan de muur van antieke landschapjes met oude bomen, en ruïnes. Ik vraag haar of ze die ook mooi vond. Blijkbaar heeft verval wel een charme, maar is het anders als je er in moet wonen. 

Onder de Russische overheersing wordt er weinig onderhoud gepleegd en gaat de aandacht meer naar functionele wooncomplexen, en pronk-paleizen voor de overheid. In 1995 hebben die hun glans al verloren. Ik hoef dus niet ver te zoeken om iets te vinden om m’n lens op te richten. Of trekt het me aan omdat het ver van m’n eigen huis is, en is het daarom interessant?

De nacht is niet gebonden aan landen, tijden of (over)heersers. Zelfs oorlog of vrede maakt voor de nacht niets uit. Overal zitten we iedere 24 uur wel een paar uur in onze eigen schaduw. Maar voor mij brengt de nacht veel sfeer met zich mee. Sfeer die overal weer kan verschillen. Als je je er de tijd voor gunt vertelt ze je verhalen. Meestal over een verleden. 

Muren vertellen de verhalen het best. De tijd pelt de buitenste laag er af, en als de verf is afgebladderd zien we het stucwerk, en daaronder de stenen. Soms een dichtgemetseld raam. Na ieder laag krijgen we de kans om het verleden weer toe te dekken met een nieuwe verflaag. Een keuze tussen sfeer of onderhoud. Wat sfeer is voor de toerist, is voor de bewoner niet altijd even gezellig, en het vooruitzicht van verval al helemaal niet. 

Na deze lans voor de schoonheid van verval wil ik er toch echt een breken voor de schoonheid van de nacht, de stilte van de nacht. Tijdens onze corona-avondklok was het bijna te stil, maar ik kon genieten van de stilte van de nacht. De kleinste geluiden trokken de aandacht, omdat het grote lawaai afwezig was. De beelden van Oekraïne op het journaal schreeuwen hun verhalen uit, zelfs zonder een minuut stilte is het verhaal duidelijk. Geef de nacht stilte, en laat Oekraïne met rust.