Utrechts Verbond – Tot 1 februari nodigt het Utrechts Verbond Utrechtse Kunstenaars en kunstinstellingen uit een aanbeveling te schrijven over een Utrechtse kunstenaar of kunstinstelling. Deze worden gericht aan de Advies Commissie Cultuurnota 2017-2020 waar tot 1 februari subsidieaanvragen ingediend kunnen worden.

Dit keer is gastschrijver Jonás Bisquert:

Luisteren is een vermogen. 

In een westerse context kan iedereen, bewust of niet, een liedje volgen waarin een melodie begeleid wordt door akkoorden.

Melomanen met een hartstocht voor muziek kunnen zelfs de ingewikkelde textuur van een groot symfonieorkest waarderen, contrapunt van meerdere stemmen horen (polyfonie), of opgaan in de eenvoud van gregoriaanse zang (monodie).

In de klassieke Javaanse muziek kan men, bewust of niet, een heel rijk palet van tegelijkertijd klinkende geluiden relateren aan een hoofdlijn waarvan alles wordt afgeleid (heterofonie). Een impliciete lijn die iedereen meedraagt. Talloze technieken van combinatie en anticipatie veroorzaken een evoluerende, kleurrijke textuur, een weefsel van geluiden.

De westerse luisteraar heeft hier moeite mee. De melomaan zou zich afvragen: wat is de melodie en de harmonie van dit muzikale stuk? Zijn er verschillende lijnen, zit er verband tussen of doet elke musicus wat-ie wil?

Er is veel geschreven over het onderwerp textuur in de muziek. Maar muziek luisteren en ervan genieten is geen kwestie van erover lezen, er is geen cursus voor nodig. Onze hersenen kunnen het heel goed. Het gaat om exposure, blootstelling, contact, luistertijd, aandacht en gelegenheid; je openstellen voor de ervaring.

Ensemble Gending biedt die ervaring. Een sterk artistiek concept, een prachtig instrumentarium en een breed bereik maken dat Ensemble Gending een aanwinst is voor Utrecht.

Ensemble Gending gaat de diepte in en creëert nieuwe muziek voor de Javaanse gamelan. Die prikkelt zowel de spelers van Ensemble Gending als het publiek om op een nieuwe manier te luisteren. Componisten uit Indonesië, Nederland, maar ook uit alle continenten hebben inmiddels met Ensemble Gending gewerkt aan een nieuwe klank. Is het Aziatische muziek? Is het soms westerse slagwerkmuziek? Is het af en toe geleide improvisatie?De aard van het instrument dwingt componisten en luisteraars om conventies los te laten en hun luistervermogen moeiteloos te verscherpen.

Dat concept voeren zij uit op prachtig instrumentarium. Een complete Javaanse gamelan speciaal voor Utrecht gebouwd, bestaand uit tientallen bronzen instrumenten. Deze zijn vanuit Indonesië vervoerd en gehuisvest in het Utrechts Conservatorium, waar Ensemble Gending repeteert als ensemble-in-residence.

Het ensemble is onder meer aanwezig bij de gerenommeerde Utrechtse Gaudeamus Muziekweek en de Culturele Zondagen. Het biedt cursussen aan voor conservatoriumstudenten, organiseert workshops, en speelt op vooraanstaande podia in het hele land en daarbuiten (op tournee in Europa en Azië).

Ensemble Gending betekent een uitnodigende uitdaging voor de luisteraar, die mag bepalen hoe diep hij wil, of kan luisteren. Bewust, of niet.

Ensemble Gending speelt op 10 januari 2016 een concert en biedt een workshop aan tijdens Culturele Zondag Nieuwjaarsduik in het Utrechtse podium Rasa.

Meer info op www.gending.nl

Jonás Bisquert is componist, musicus, pianist. Docent aan het Conservatorium van Amsterdam in de vakken Advanced Rhythm en Contemporary Music Through Non Western Techniques. Ervaring in Javaanse gamelanmuziek, community-opera projects (o.a het Utrechtse Yo! Opera Festival), moderator in cultural debates. Leider van de Band Zonder Verblijfsvergunning in het AZC Utrecht.