Binnendijk – Hendriena (2): “Wat een zenuwlijer!”

Dik Binnendijk – Als ik niet voor iemand hoeft te koken, ga ik meestal net voor zessen van mijn werkkamer naar de woonkamer beneden. Ik doe de gashaard aan, mijn radio uit (die hoor ik ook op mijn werkkamer) en zet de tv aan voor het zes uur journaal. Na het tv-nieuws rommel ik wat met het eten. Dan nestel me in mijn televisiestoel met een fleecedeken over mijn benen, bord eten op schoot en kijk tv. Inmiddels is de kamer warm genoeg geworden voor mij, maar vrienden op bezoek vragen altijd of de kachel wat hoger kan.

Ineens zie boven mij een huisvlieg bochten maken. Hendriena!!! Ze is toch niet weggevlogen door het open slaapkamerraam. Wel heeft ze na vier dagen mijn werkkamer verruild voor mijn woonkamer. Maar wat een zenuwlijer is ze geworden: ze vliegt continu heen-en-weer. Is het wel Hendriena? Of is ze naar buiten gegaan en is er een andere kamervlieg naar binnen gevlogen, die nu mijn woonkamer verkent op een wat chaotische manier. Zonder enig hard bewijs besluit ik dat het Hendriena wèl is. Na een uurtje wordt ze wat rustiger, maar bij mij komen zitten, doet ze die avond nog niet. 

“Goh, nu heb ik een echt huisdier, waar ik gelukkig niet voor hoef te zorgen.” Ik hou van honden, katten en konijnen. Naast de koeien, varkens en schapen hadden we die thuis op de boerderij in Kamerik. Maar ik moet er echt niet aan denken om door een huisdier aan huis gebonden te zijn. Drie- of viermaal daags de hond uitlaten en zijn of haar keutels oprapen met een plastic zakje. Of de kat binnenhouden omdat die vooral in de tuin van de buren schijt en niet op de kattenbak of in mijn tuin.

Ik had geen idee hoe oud een huisvlieg wordt. Van een fruitvlieg – die Drosophila melanogaster dus - heb ik onthouden dat deze tussen de twee en vier weken leeft. Maar dat kan dus wel negen weken worden en in laboratoriumomstandigheden oplopen tot zelfs vier maanden. Eind november heb ik Wikipedia (Huisvlieg - Wikipedia) geraadpleegd en toen kwam ik tegen dat een huisvlieg (wetenschappelijke naam: Musca domestica) vier en soms zelfs vijf maanden kon leven. Die getallen heb ik lopen rondtoeteren als ik het met buren en vrienden over mijn huisdier had.

Maar... die leeftijd kom ik niet meer tegen op de site. Tijdens het schrijven van deze column lees ik nu dat een volwassen kamervlieg slechts zestien tot 24 dagen leeft. “Onder ideale omstandigheden is de huisvlieg gedurende de ontwikkeling een van de kortst levende insecten,” zie ik staan. Hmmm, Hendriena is dan toch een bijzonder geval, want als volwassen vlieg is ze bijna driemaal zo oud geworden. Mijn eerste foto’s van haar heb ik op 24 november vorig jaar genomen in mijn huiskamer en toen kende ik haar zeker al vier dagen.

Ik probeer altijd wat panisch een zwerm nakomelingen van een vrouwtjesfruitvlieg te voorkomen. Acht tot elf dagen nadat ze eitjes heeft gelegd, vliegt haar jonge kroost weer rond. Een fruitvlieg legt in haar leven tussen de vier- en achthonderd eitjes. Kinderen van Hendriena hoef ik ook niet. Sinds ze in mijn woonkamer-met-open keuken is komen wonen, ben ik regelmatig op jacht gegaan naar rottend fruit of groente. En ik kijk tussen de planten. Tot nu toe heb ik nog niets aan friemelende maden gevonden. Daarnaast zorg ik ervoor dat mijn vuilniszak binnen een week het huis uit is. In Wikipedia lees ik dat een vrouwtjeskamervlieg in haar korte leven ruim negenhonderd eitjes legt, waar tussen de twaalf en 36 uur een larve of made uitkruipt. Afhankelijk van de temperatuur duurt in de zomer de ontwikkeling van ei tot puber-huisvlieg zeven tot 21 dagen.

Verder lees ik dat kamervliegen zich het hele jaar kunnen voortplanten en “wel vijftien generaties per jaar ontwikkelen. Onder gunstige omstandigheden kunnen hieruit enorme hoeveelheden vliegen ontstaan. Uit een toilet met een inhoud van vijf liter zijn weleens vierduizend vliegen gekweekt.”

Wikipedia vermeldt ook nog de berekeningen van de Amerikaanse entomoloog (insectendeskundige) Leland Ossian Howard (1857-1950). “Uit een enkel wijfje kunnen in nog geen vijf maanden tijd 5,6 biljoen nakomelingen ontstaan als alle individuen optimaal tot ontwikkeling zouden komen. Maar in de praktijk worden de meeste vliegen als ei, larve of pop al zo massaal belaagd door vijanden dat de meeste exemplaren niet eens de kans krijgen om volwassen te worden.” Nou, Hendriena is dat wel gelukt en heeft het zelfs geschopt tot mijn huisdier.

Vervolg morgen: Hendriena (3): Madame vertikte het...