Nieuwbouw ‘SO Fier’ eerste energieneutrale school

Door Louis Engelman - De eerste energieneutrale school van Utrecht. Dat moet de nieuwe basisschool voor speciaal onderwijs ‘SO Fier’ worden na de nieuwbouw aan de Winklerlaan in Tuindorp-Oost.

Beleidsadviseur huisvesting Rob van der Westen van de Stichting Openbaar Primair Onderwijs Utrecht (SPO Utrecht) wil zich daar hard voor maken. Hij verwacht dat de school er over vier jaar staat.

Vorige week verhuisden de 125 leerlingen naar een tijdelijk onderkomen aan de Stroyenborchdreef in Overvecht. Dit schoolpand wordt onder andere door SPO Utrecht gebruikt als wisselgebouw voor haar organisatie, waar 33 scholen onder vallen met 46 gebouwen in Utrecht. De veertig jaar oude school in Tuindorp-Oost was voor Fier te klein geworden en voldeed niet meer aan de eisen.

Directeur Inge Olivier vond de overgang ‘spannend’. Want de kinderen van haar school hebben allen in meer of mindere mate last van gedragsproblemen. Door veranderingen raken zij snel uit hun evenwicht en kunnen hun emoties vaak niet de baas.

‘Daarom zijn we met alle klassen eerst gaan kijken’, aldus Olivier. ‘Ook hebben we de kinderen hun eigen ideale school laten tekenen. En dat heeft duidelijk geholpen, want het is deze eerste week hier eigenlijk heel rustig.’

SO Fier is een vervolg op de voormalige school voor speciaal onderwijs ‘De Pels’. De naamsverandering vond dit jaar plaats nadat eerder de verschillende locaties in het gebouw aan de Winklerlaan waren samengebracht. Belangrijker waren echter de interne veranderingen. ‘De Pels’ was - tot grote frustratie van het onderwijsteam, dat zich vol voor de kinderen inzette - door de inspectie aangemerkt als ‘zwakke school’. Maar dit slechte imago heeft de opleiding inmiddels helemaal van zich af kunnen schudden. Op alle onderdelen kan de school nu de toets der kritiek doorstaan. Tot trots van het team.

Inge Olivier praat ook liever niet meer van zmok-onderwijs (zeer moeilijk opvoedbare kinderen). Ze vindt dat te negatief klinken. Eerder noemt ze SO Fier een school voor speciaal onderwijs voor kinderen met een gedragsvraag. Gedrag dat kan worden bijgestuurd. Die positievere insteek werkt beter, daar is ze van overtuigd.

‘Wij willen de kinderen laten zien dat ze hier gewaardeerd worden. Meestal komen ze naar ons toe vanaf een basisschool waar het niet goed met ze ging. Ze liepen er vast.’

Olivier: ‘Als er steeds conflicten zijn door hun gedragsproblemen maakt dat de kinderen boos en verdrietig. Wij richten ons meer op de dingen die wél goed gaan. We bieden ze ruimte om te leren. En als ze weer eens in de fout gaan, mogen ze het gewoon opnieuw proberen. Dat geeft ze rust. Van ouders horen we vaak al na een week dat ze een heel ander kind thuis hebben. De stress is er vanaf.’

Het schoolteam heeft zijn visie op deze vorm van onderwijs nadrukkelijker geformuleerd. Onder meer door de instelling van vijf ‘gouden regels’. Daarbij staan voor de kinderen de woorden ‘met elkaar’ centraal. Het leert ze volgens Olivier meer rekening met elkaar en met hun omgeving te houden.

Dat deze aanpak werk,t blijkt inmiddels uit de grote toestroom van leerlingen. ‘We groeien hard. Ik verwacht na de kerst met een dertiende groep te starten.’

Het ontwerp van het nieuwe schoolgebouw aan de Winklerlaan zal de voorwaarden moeten scheppen om dit pedagogische beleid voort te zetten. ‘Het moet een school worden waar de kinderen graag zijn’, zegt Olivier. ‘Dat betekent vooral veel ruimte voor onze kinderen. Die hebben ze meer nodig dan andere leerlingen. Elke klas zou een plek moeten krijgen waarin een kind zich even kan terugtrekken om tot rust te komen, zonder van de groep gescheiden te worden. Ze moeten voelen dat ze erbij horen en toch even alleen mogen zijn.’

Rob van der Westen wil daar als beleidsadviseur huisvesting van SPO Utrecht graag rekening mee houden. Hij gaat begin volgend jaar samen met het team een onderwijskundig programma van eisen opstellen. ‘Dat moet de basis gaan vormen voor het nieuwe gebouw. Pas daarna komt er een architect in beeld.’

Maar eerst zullen de voorbereidende onderzoeken moeten worden uitgevoerd. Van der Westen: ‘Bijvoorbeeld naar de flora en fauna op het terrein aan de Winklerlaan en naar de inpassing in de omgeving.’

Inmiddels is al wel met zekerheid vastgesteld dat er in het oude schoolgebouw asbest is verwerkt. Dat zal er zorgvuldig moeten worden uitgehaald. ‘We weten waar het zit, maar er kan natuurlijk best nog meer tevoorschijn komen. Ook op dat punt zullen we goed met de buurt moeten overleggen’, aldus Van der Westen.

Door goede isolatie, de plaatsing van zonnepanelen, slim en duurzaam materiaalgebruik en een uitgekiende warmte- en koudeopslag verwacht Van den Westen het eerste energieneutrale schoolgebouw in Utrecht te kunnen realiseren. Inge Olivier zou dat mooi vinden. Zij hoopt dat SO Fier straks niet alleen in een functioneel, maar ook in een creatief gebouw zit.