Kees van Oosten - Journalist Cees Grimbergen heeft met zijn artikel over de 'Qatar-flats' in Kanaleneiland een hardnekkig misverstand de wereld in geholpen, namelijk dat de woningcorporaties Mitros en Portaal de flats voor niets van de hand hebben gedaan. Als zoiets een paar keer in de krant heeft gestaan en helemaal als raadsleden zich daar verontwaardigd over hebben uitgelaten, is niemand meer bereid toe te geven dat het toch anders ligt.

Hoe is het dan wèl gegaan? De corporaties hebben die flats inderdaad ingebracht in de zogeheten GEM Kanaleneiland BV zonder daar op dat moment een vergoeding voor te krijgen. De andere deelnemers in die BV, namelijk de gemeente en aannemer Heijmans, hebben ook het een en ander ingebracht. Maar de afspraak was dat ze de opbrengst zouden verdelen als de flats later door de BV over zou worden gedaan aan een belegger. Volgens de BV-directeur Jesse Flink hebben de vier partijen hun inleg er naderhand ruimschoots uit gehaald en is er dus geen sprake van dat Mitros en Portaal die flats per saldo voor niets van de hand hebben gedaan.

Hetzelfde doet zich voor bij de verkoop van 239 huurwoningen, waarvan een groot aantal in de Utrechtse binnenstad, door Stadsherstel Midden-Nederland. Daarin neemt Mitros deel. Het argument voor de verkoop is dat corporaties door het rijk gedwongen worden zich meer op hun kerntaak te richten: sociale huur. Maar dat is natuurlijk geen argument om huurwoningen van de hand te doen die qua huur in de sector sociale huur vallen. Logisch: als je je wilt of moet toeleggen op sociale huur, moet je die juist niet van de hand doen en alleen de duurdere woningen van de hand doen.

Dat Mitros zijn bezit zo maar van de hand doet om een belegger daar flink winst mee te laten maken of om zich op zijn kerntaak te concentreren, is grote onzin. Mitros mag dan officieel een woningcorporatie zijn met een sociaal doel, de praktijk is anders. Het maken van zoveel mogelijk winst staat ook bij Mitros helaas voorop. Mitros is een op winst gerichte vastgoedbeheerder die op het onderhoud van zijn huurwoningen beknibbelt en panden die te weinig huur opbrengen doordat de zittende huurders huurbescherming hebben voor veel geld van de hand doet. 

Mitros beweert dat de opbrengst van de verkoop van bestaande sociale huurwoningen nodig is om nieuwe sociale huurwoningen te kunnen bouwen. Een raar verhaal. Een bestaande sociale huurwoning heeft een marktwaarde van pakweg 100.000 euro, de nieuwe sociale huurwoning kost zo’n beetje het dubbele. De vraag is dus: waarom doe je tientallen bestaande sociale huurwoningen weg als je van de opbrengst niet meer dan de helft van dat aantal kunt terugbouwen? Het antwoord is: Mitros verdient meer aan de verhuur van nieuwe sociale huur dan aan de verhuur van bestaande sociale huur. Voor Mitros is winst kennelijk belangrijker dan het in standhouden van het aantal sociale huurwoningen.

De vraag is: aan wie komt de winst van Mitros ten goede, als dat niet is de instandhouding of de uitbreiding van het aantal sociale huurwoningen?

Het antwoord is simpel. Corporaties zijn ontstaan uit woningbouwverenigingen die door vrijwilligers (de huurders zelf) bestuurd werden. Door samenklontering zijn grote corporaties ontstaan met directeuren die vinden dat ze veel meer moeten verdienen dan de Balkenende-norm. Bij die corporaties werken gebiedsmanagers en andere officials die veel meer verdienen dan modaal. In de raad van bestuur van die corporaties zitten prominente figuren die ook graag een graantje meepikken. En die corporaties moeten natuurlijk gehuisvest worden in prestigieuze kantoorpanden. En omdat allemaal te kunnen betalen is het nodig om goedkope sociale huurwoningen te gelde te maken.

Is Mitros nu alleen de grote boosdoener? Nee. Wat heel vaak vergeten wordt, is dat ook de gemeente profiteert van het privatiseren van sociale huurwoningen. De gemeente verdient veel meer aan grond onder vrije-sectorwoningen en aan onroerendezaakbelasting van dure woningen. De gemeente heeft ook veel liever vermogende inwoners dan inwoners met een bescheiden inkomen. Het vasthouden van meer middeninkomens is een doelstelling die in meerdere beleidsdocumenten valt terug te vinden.

Mitros en de gemeente zijn dus wat betreft het privatiseren van sociale huurwoningen twee handen op één buik. Politieke partijen die zich opwerpen voor sociale huur zouden niet alleen beleggers maar ook het gentrificatie-beleid van de gemeente zelf onder vuur moeten nemen.