Kees van Oosten - Bij de Lombokker Gerben Potdam ging al twee keer een steen door de ramen nadat hij er een Hebdo cartoon voor gehangen had.

Politiek Utrecht reageerde geschokt: misschien zijn er onder ons figuren die heimelijk achter de gewelddadige acties staan tegen het Franse satirische weekblad en zich niet herkennen in de demonstraties van solidariteit met de slachtoffers van de aanslag. En misschien durven zij die mening niet in het openbaar te uiten en besloten zij daarom het anoniem met een steen te doen. Wat staat ons in Utrecht nog meer te wachten?

Angst en afschuw zijn slechte raadgevers. Politici van Rutte tot Roemer roepen om het hardst dat er maatregelen nodig zijn die onze veiligheid moeten garanderen. Daar worden justitiële maatregelen mee bedoeld en meer bevoegdheden voor de AIVD (en dus de CIA en andere geheime diensten die weinig op hebben met het vrije woord). Een betere raad zou zijn dat we ons afvragen wat mensen drijft die hun toevlucht nemen tot gewelddadige acties en stenengooierij. Al was het maar om onze eigen veiligheid. 

Over de psychologie van de terreur is veel geschreven. Het WODC van het ministerie van justitie publiceerde in 2009 "Achtergronden en determinanten van radicalisering en terrorisme" met uitgebreide bibliografie. Een opvallend verschil tussen radicalisering/terrorisme gericht tegen de 'tsunami' van vreemdelingen enerzijds en die waarbij ook migranten betrokken zijn anderzijds is dat de eerste categorie relatief laag geschoold is en migranten de schuld geeft van hun werkloosheid, terwijl de tweede categorie juist relatief goed opgeleid is en de ervaring heeft ondanks de goede opleiding geen werk en geen kansen te krijgen.

Kinderen van migranten die ontzettend hun best hebben gedaan om diploma's te halen (en zich proberen 'in te vechten' zoals Rutte dat graag ziet) raken ontgoocheld als blijkt dat zij vanwege etniciteit, kleur of godsdienst toch geen kansen krijgen. Die ontgoocheling wordt bitterheid als blijkt dat de politiek niets beters weet te bedenken dan dat zij zich gewoon moeten aanpassen. Hun betere opleiding maakt dat zij zich informeren over wat er buiten het 'gast'land gebeurt en dat leidt dikwijls tot solidarisering met andere tweederangs burgers en met onderdrukten waarmee zij zich verwant voelen. 

Die solidarisering leidt vervolgens tot woede en bij sommigen tot radicalisering. En als er dan bovendien gespot wordt met het ouderlijk geloof is dat voor sommigen net de druppel die de emmer doet overlopen. Anders dan de meeste politici ons willen doen geloven is het niet een fundamentalistisch geloof of - ideologie dat mensen tot gewelddadige actie aanzet is, maar is het achterstelling en solidarisering die mensen ontvankelijk maken voor fundamentalistisch geloof en - ideologie. Veel activisten die geweld predikten hadden aanvankelijk weinig op met een bepaald geloof of ideologie en omarmden dat pas als rechtvaardiging nádat ze kozen voor gewelddadige actie. Zie het eerder genoemde WODC-rapport.

Wat er moet gebeuren om onze veiligheid zoveel mogelijk te garanderen is dus duidelijk: rechtvaardigheid en gelijke kansen. En waarom er zo de nadruk op wordt gelegd dat bepaalde ideologieën en geloven bestreden moeten worden is ook duidelijk: omdat daarmee de aandacht moet worden afgeleid van de werkelijke oorzaken van onveiligheid.