Kees van Oosten - "De Nederlandse luchtkwaliteit scoort slecht in vergelijking met andere Europese landen", aldus het Europees Milieu Agentschap in 2016. Volgens het EMA sterven 11.530 mensen jaarlijks voortijdig aan fijnstof en 1820 mensen door een te hoge concentratie stikstofdioxide in de lucht. (1) Voor Europa als geheel, 41 landen, werden 470.000 voortijdige sterfgevallen berekend. (2)

In 2005 werd door het RIVM geraamd dat er elk jaar tussen de 12.000 en 18.000 Nederlanders voortijdig overlijden door luchtverontreiniging. (3) Dat komt neer op ruim 300 alleen al in Utrecht. Waarschijnlijk meer, want de sterfte door luchtverontreiniging is langs drukke stadswegen relatief het grootst. 

De voortijdige sterfte door luchtverontreiniging wordt inmiddels op een andere manier berekend: de levensverkorting van de gemiddelde Nederlander. Die wordt geraamd op iets van 8 maanden. Die andere manier van berekening maakt het moeilijk om te vergelijken met de eerdere berekeningen in 2005. Maar het klinkt ook minder alarmerend. Dat zal ook wel de bedoeling zijn.

Wat de levensverkorting van de gemiddelde Nederlander namelijk niet tot uitdrukking brengt is dat er juist langs drukke stadswegen (en snelwegen vlak langs de stad) sprake is van (aanzienlijk) voortijdig sterven. In het ene geval praat je over maanden en lijden wij allemaal een beetje, in het andere geval praat je over jaren en bewoners langs smerige straten, meestal bewoners met een laag inkomen.

Door de gezondheidsschade uit te drukken in levensverkorting per gemiddelde Nederlander wordt die ook op een andere manier gebagatelliseerd: door wat vaker te fietsen en te bewegen zou die meer dan volledig kunnen worden gecompenseerd. Beweren het Planbureau voor de Leefomgeving, en het IRAS (Universiteit Utrecht). Dus waar praten we dan nog over? Een boodschap waar bewoners langs smerige stadswegen natuurlijk niets aan hebben.

Belangrijk is het erop te wijzen dat de luchtverontreiniging sinds 2005 anders berekend wordt, waardoor het lijkt alsof die schoner is geworden. Het probleem van fijnstof is "opgelost" door het zeezout in fijnstof niet meer mee te tellen. De concentratie NO2 is omlaag gerekend door "toetspunten" te verplaatsen van 5 meter naar 10 meter van de rand van de weg en door niet meer te meten/rekenen op plaatsen waar geen "significante" blootstelling is. (5)

Ook belangrijk is dat NO2 (stikstofdioxide) steeds meer door het autoverkeer in de lucht wordt gebracht doordat huishoudens (geisers, c.v.) steeds minder NO2 in de lucht brengen. Uitlaatgassen van auto's zijn schadelijker dan die van geisers en c.v. -installaties, zodat 40 microgram/m3 NO2 in 2017 schadelijker is voor de gezondheid dan in 2000. 

Maar auto's zijn toch 'schoner' geworden? In de 80-er en 90-er jaren zijn die inderdaad veel schoner geworden, maar vanaf 2000 weegt het nóg schoner worden van auto's niet meer op tegen de voortdurende groei van het aantal auto's en autokilometers. Per saldo brengt het autoverkeer dus steeds meer fijnstof en NO2 in de lucht (en CO2: klimaat!). Vooral in een groeiende stad als Utrecht.

Alles bij elkaar genomen is er maar één conclusie mogelijk: de lucht in Utrecht is sinds 2000 geen spat schoner geworden. De gemeente heeft sinds 2005 ruim 70 miljoen gespendeerd aan actieplannen en nog eens 10 miljoen aan een milieuzone waarvan na een jaar geen effect konden worden aangetoond. Ondanks alle deze kostbare propaganda is de lucht in Utrecht nog altijd even smerig en ongezond als in 2000. 

Het werkelijke effect van die kostbare actieplannen en van de milieuzone is dat wethouders en politieke partijen die zich daarvoor hard hebben gemaakt het publiek hebben doen geloven dat het goed gaat met de luchtkwaliteit, dat Utrecht een voorbeeld is voor Europa en dat er dus best nog meer asfalt (opwaardering NRU), parkeergarages (60 miljoen voor de parkeergarage onder het Jaarbeursplein) en auto's bij kunnen. 

1. https://www.europa-nu.nl/id/vk9fcah4k1xx/nieuws/europees_milieu_agentschap_nederlandse?ctx=vh6ukzb3nnt0

2. http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2825678

3. Trends in the environmental burden of disease in the Netherlands, 1980 - 2020,

4. https://www.verkeersnet.nl/9271/gezondheidsvoordelen-van-fietsen-vele-malen-groter-dan-de-gezondheidsrisicos/

5. Over de Waterlinieweg zijn na 2014 geen concentraties meer bekend gemaakt ihkv het meetnet.

test