Marc van Amstel is een van de bekendste Utrechtse radio- en tv-persoonlijkheden. Dagelijks is hij met zijn warme stemgeluid aan het eind van de middag te horen op Radio M Utrecht met het programma ‘Utrecht komt thuis’ over onderwerpen die dicht bij huis plaatsvinden.

Interview door Jan Jansen

De eerste publieke tv-uitzending vond plaats op 2 oktober 1951. Tv werd direct populair hoewel bij wetenschappelijke en christelijke milieus er weinig of geen waardering was. Marc van Amstel (65) kan zich die tijd nog goed herinneren.

“Mijn vader was burgemeester van Koog aan de Zaan. Wij kregen thuis heel laat tv. Als kind keek ik samen met zo’n dertig andere kinderen uit de buurt op woensdag- en zaterdagmiddag naar kinderprogramma’s bij de buurvrouw thuis. Toen ik acht jaar was mocht ik met mijn vader mee naar de VARA-studio, waar hij geïnterviewd werd.

We werden door Coen Serre rondgeleid. Dat maakt zoveel indruk dat ik later per se bij de radio wilde werken. Eigenlijk wel vreemd want ik was een erg introvert kind. Aan het eind van de lagere school kreeg iedereen een beroepskeuzetest. Daarin werd mij geadviseerd om absoluut geen radiocarrière na te streven.”

Marc van Amstel. Foto: Jan Jansen

Die radio en tv carrière komt er toch. “Ik werkte bij een platenzaak en was er inkoper. ’s Avonds presenteerde ik als hobby radioprogramma’s voor de ziekenomroep. Een vertegenwoordiger wees me op een vacature bij Radio Noordzee. Ze zochten er een nieuwslezer en een diskjockey.

Radio Noordzee ging in 1969, net als Radio Veronica jaren daarvoor, vanaf een schip in zee uitzenden. Het schip lag net buiten Scheveningen in internationale wateren. Een belangrijke voorwaarde was dat je geen last had van zeeziekte. Zo’n schip ligt aan de ketting en maakt onverwachte bewegingen bij hoge golfslag. Je kunt er ook niet altijd komen. Daarom bleven we minimaal een week aan boord. Door van zee uit te zenden konden nationale wetten worden omzeild en kon zo commerciële radio gemaakt worden. Door de publieke zenders werden we piratenomroep genoemd. Maar bij de luisteraars, de reclamewereld en de muziekindustrie waren we enorm populair. De luisterdichtheid van de twee zeezenders overtrof verre die van alle publieke zenders samen.”

Het was een intensieve periode met lange werkdagen. “Ik presenteerde het ochtendprogramma van 6.00 tot 9.00 uur en was ’s middags nieuwslezer. De onderlinge sfeer was uitstekend. Met collega’s als Jan van Veen, Willem van Kooten, Ferry Maat en dergelijke waren we de pioniers van de commerciële omroep. Onze directeur was John de Mol-senior. Het zendschip had een krachtige en hippe uitstraling met felle kleuren in een flitsend patroon geschilderd. Mede daardoor werd Radio Noordzee het popstation voor de jeugd.”

Bull Verweij, die de leiding had over Radio Veronica, kreeg nachtmerries van de komst van Radio Noordzee. Veronica bestond al tien jaar en had het geluk geproefd al die tijd het monopolie voor de Nederlandse kust te hebben. Radio Veronica beschikte nog over een beperkt zendvermogen waardoor ze alleen in de dichtbevolkte Randstad en kuststreken te volgen waren.

Toen in 1969 Radio Noordzee zich meldde met een enorme zendmast was het uit met de pret. Spanningen liepen steeds meer op. Het Algemeen Dagblad had op 15 mei 1971 een artikel geschreven dat Radio Noordzee inmiddels Radio Veronica naar de kroon stak.

“Op de late avond van die dag kreeg het schip een schok. Even later sloegen de vlammen uit het achterschip. Het bleek een heuse aanslag!  Na een half uur kwam een blusboot en konden de opvarenden worden gered. Nadat de brand ’s nachts geblust was begon de volgende ochtend de uitzending weer op tijd alsof er niets gebeurd was.

Presentatoren zaten wel in een zware brandlucht en in een ruimte vol roet. Na onderzoek bleek dat Bull Verweij, die ons wilde uitschakelen, de aanstichter was. Hij heeft daarvoor een tijd vastgezeten.”

In 1973 werd het lot van de zeezenders beslecht nadat de Tweede Kamer besloot de piratenzenders het zwijgen op te leggen. Die uitspraak leidde tot rellen op het Binnenhof. Agenten liepen klappen op nadat dranghekken werden weggerukt. De rust keerde terug nadat Rob Out, programmaleider van Veronica, in een politiewagen via een luidspreker opriep om kalmte te bewaren.

“Het was een onvergetelijke ervaring bij Radio Noordzee. Nu, na meer dan veertig jaar, heb ik nog steeds contact met radiocollega’s uit die periode. We hebben met elkaar vier jaar opmerkelijke jaren radiogeschiedenis geschreven. In augustus dit jaar is een prachtig boek ‘De gouden glans van radio’ over onze belevenissen als commerciële radiopioniers uitgekomen. www.degoudenglansvanradio.nl

Marc van Amstel maakte tijdens Radio Noordzee ook programma’s voor de Wereldomroep. “Daar kon ik mee doorgaan en ben bij de publieke omroep nieuwslezer geworden van de radionieuwsdienst van het ANP. Ik heb ook aan mijn stem gewerkt. Daarvoor ben ik naar logopedist Johan Wolder in Utrecht gegaan. Dat is een fantastische vakman. Hij heeft mij geleerd hoe mijn stem optimaal te gebruiken. Naast radio en tv spreek ik documentaires in en films van bedrijfspresentaties.

Sinds het begin van de regio-tv in 2000 ben ik betrokken bij RTV Utrecht, het vroegere kanaal 9. We hebben veel vaste kijkers en luisteraars in de regio. Vooral het programma met Henk Westbroek is populair bij de kijkers. Met genoegen presenteer ik elke middag van 17.00 tot 19.00 uur het radioprogramma ‘Utrecht komt thuis’ op radio M Utrecht. Ik ben nu vijfenzestig maar wil nog graag langer doorwerken. Het grote plezier dat ik in mijn werk heb maakt me tot een gelukkig mens.”

Oudere lezers hebben nog een tijd meegemaakt dat er geen tv bestond. Een tijd die zo treffend bezongen werd door Gerard Cox in het lied ‘Toen was geluk heel gewoon’. Je luisterde in die tijd geboeid met het hele gezin naar de radio met programma’s als Paul van Vlaanderen, Familie Doorsnee, Mastklimmen enzovoort.

Vader zat in zijn rookstoel naast de kolenkachel, moeder deed een breiwerkje en kinderen spelletjes aan tafel. Beelden van de wereld zag je in het Polygoonjournaal in de bioscoop met de karakteristieke stem van Philip Bloemendal. Van radiopresentatoren kreeg je een beeld in je hoofd. Bij een mooie zware stem moest wel een mooie en grote man horen dacht je. Iemand in werkelijkheid zien was vaak een teleurstelling omdat die persoon niet paste bij het in je hoofd gevormde beeld. 

(Dit artikel is met instemming van de auteur overgenomen uit De Oud-Utrechter van 25 november 2014).